ادبیات ملی مانع هضم یک ملت در هضم جهانی مدرن/جایزه جلال و بحث حفظ ادبیات ملی
به گزارش روابط عمومی خبرگزاری فارسیرو از خانه کتاب و ادبیات ایران، مراسم اختتامیه هفدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد، چهارشنبه (3 بهمن 1403) با حضور سید عباس صالحی; وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیران و مسئولان فرهنگی کشور، مردم اهل قلم و اصحاب فرهنگ، ادب و رسانه در اتاق قلم کتابخانه ملی دیدار کردند.
سید عباس صالحی در این مراسم گفت: در پایان دوره هفدهم قرار داریم این جایزه در این 17 سال فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته و امروز به جایی رسیده است که می توان گذشته و آینده اش را دید. در چارچوب اهداف این جایزه، دلیل ایجاد آن، ترویج زبان و ادبیات فارسی است. در واقع سه دیدگاه این جایزه زبان فارسی، ادبیات ملی و ادبیات دینی است. آیا باید دانست ادبیات ملی چیست و جایزه جلال چگونه می تواند در خدمت ادبیات ملی باشد؟
و افزود: ادبیات ملی به معنای ادبیات منفصل از ادبیات جهان یا ادبیات نژادپرستانه نیست. ادبیات ملی ادبیاتی است که در خدمت انسجام و همبستگی ملی و همگرایی ملی باشد. ادبیات ملی، ادبیاتی است که روحیه وحدت را در فضای اجتماعی گسترش می دهد. این ادبیات نمی تواند تفرقه افکن باشد و فاصله ایجاد کند. دومین ویژگی آن این است که به هویت ملی کمک می کند و از آن محافظت می کند و از جذب یک ملت در دنیای مدرن جلوگیری می کند. ادبیات ملی بو و طعم تاریخ و جغرافیای یک ملت را دارد و بومی گرایی در آن احساس می شود. ادبیات ملی ایران مبتنی بر تاریخ هزاران ساله و هزاران سال تاریخ سرزمینی جغرافیای ایران است. از آن درس بگیرید، اما از آن تقلید نکنید.
صالحی ادامه داد: چهارمین ویژگی ادبیات ملی این است که خرده فرهنگ های ملت را در درون خود در بر می گیرد و خرده فرهنگ ها را بخشی از بافت ملت می داند و ملت را در مقابل خرده فرهنگ های درون خود قرار نمی دهد. ادبیات ملی خرده فرهنگ های نواحی و اقوام، ادیان و مذاهب را مؤلفه های ملی خود می داند و آنها را همراه و ادغام می کند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه درباره علت ایجاد جایزه ادبی جلال آل احمد گفت: اینها مولفه های ادبیات ملی است و جایزه جلال برای پاسداشت این ادبیات ملی ایجاد شد که در نوشته ها مشهود بود. از جلال . ممکن است با برخی از نظرات جلال موافق باشیم یا نقد کنیم، اما او یک نویسنده ملی تمام عیار بود. او زمانی که دیدگاه حزب توده از همبستگی ملی دور شد، از هم جدا شد، زیرا دیدگاه خود او به عنوان یک نویسنده ملی دست به دست هم داد و این فضای ناسازگار با همگرایی ملی است.
وی افزود: جلال در تمام نوشته ها و مستندهای خود این دلبستگی عمیق به هویت ملی را داشت که مصداق عمومی «غرب زدگی» است. تعلق جلال به هویت ملی ریشه در تمام آثار جلال دارد. اگر ادبیات ملی را ادبیاتی متاثر از رنگ و بو و تاریخ و جغرافیای ایران بدانیم، چه کسی می تواند این طعم و بو و رنگ را در آثار جلال انکار کند؟ این رنگ و بوی مشهود است و اگر توجه به خرده فرهنگ ها را جزئی از تعلق به ادبیات ملی بدانیم، جلال با اینکه انسان شناسی نخوانده است، به امتیازات و رنگ مردم ایران توجه داشته و در اولین دفتر خاطرات خود که در روزنامه به زبان تاتی توجه کرد و 1500 کلمه تاتی و 150 جمله تاتی و داستان ساکنان تات نوشت.
صالحی در بخشی دیگر از سخنان خود با اشاره به اینکه ثروت ایران تنها نفت به جا مانده از فسیل های تاریخی نیست، گفت: ثروت ایران تنوع اقوام، زبان ها، فرهنگ ها و آداب و رسوم است و جلال به این نکته توجه داشت که این ثروت است. از نفت با ارزش تر است، زیرا این ثروت توسط انسان ساخته شده است و ساخت انسان از ساختن طبیعت ارزشمندتر است. جلال متعلق به این خرده فرهنگ ها بود. وقتی به جنوب ایران رفت با کمال میل از گذر ایل قشقایی نقل می کرد.
وی افزود: اینها مؤلفه هایی است که جایزه جلال موظف به توجه به آن بود. در این روزهایی که ایران ما در چشم گرگ های درنده بوده و هست، توجه به ادبیات ملی ایران بسیار مهم است. این ادبیات است که ایران را حفظ کرده است. شاهنامه و فردوسی ایران را حفظ کرده اند و امروز این ادبیات است که می تواند این میراث و سنت تاریخی ایران را حفظ کند. جایزه جلال می تواند به ایران در این شرایط آشفته منطقه ای و جهانی کمک کند. ایرانی که افتخارات پرهزینه ای داشته که بشریت مدیون آن است. پس بیایید جایزه جلال را بیشتر با ایران پیوند بزنیم. ایرانی که سربلند بوده و خواهد بود.
خاستگاه اخلاق، خرد و نوع دوستی است.
در این مراسم محسن جوادی نیز ضمن خیرمقدم به مهمانان و برگزیدگان گفت: از کسانی که برای تحقق این رویداد زحمات زیادی کشیدند قدردانی و تشکر می کنم، از دبیر علمی جشنواره و همکاران در خانه کتاب و کتاب قدردانی و تشکر می کنم. ادبیات ایران و دکتر امیرخانی. همچنین از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که همواره از این جایزه حمایت می کند تقدیر و تشکر می کنم.
وی افزود: ادبیات به خودی خود فرهنگ است، خاستگاه اخلاق، خرد و نوع دوستی است، بنابراین پرداختن به ادبیات ضامن رشد ارزش ها و اخلاق انسانی است. امیدوارم این دوره جوایز تقدیری باشد از عزیزانی که با آثارشان ما را در برگزاری این رویداد مهم یاری کردند.
آثار ادبی همچنان پرفروش هستند
غلامرضا امیرخانی; رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز در این مراسم گفت: کتابخانه ملی با 87 سال قدمت، وظیفه حفظ میراث مکتوب یک کشور را بر عهده دارد. یکی از ژانرهای مهم ما در کد دیویی 800، دسته ادبیات است که بیشترین تعداد کتاب و مرجع را دارد.
وی افزود: فضای جدید برگرفته از فناوری های روز، کتاب را از جنبه منفی به حاشیه برده است، به جز حوزه ادبیات که کمترین تاثیرگذاری این فضاها را شاهد بوده است. این کتاب جایگاه خود را در حوزه ادبیات، رمان و شعر حفظ کرده و آثار ادبی همچنان پرفروش هستند. جمله معروفی وجود دارد که می گوید ادبیات بیان ساده واقعیت نیست، بلکه چیزهایی را به واقعیت ساده زندگی اضافه می کند که در واقعیت نیستند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در ادامه به ارتباط جلال با کتابخانه ملی اشاره کرد و گفت: این جایزه به نام جلال آل احمد نامگذاری شده است. دوستان نزدیک جلال ناگفته های زیادی از این روشنفکر ایران زمین به ما داده اند و امیدوارم کتابخانه ملی این افتخار را داشته باشد که این ناگفته های جلال را منتشر کند.
همچنین در این برنامه مسعود کوثری; دبیر علمی هفدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد بیانیه شورای علمی این دوره را قرائت کرد.
۵۷۵۷
