آمار وصل‌شدگان به اینترنت کافی نیست
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، پیش از ظهر امروز شنبه، ۲۷ اردیبهشت، در آئین افتتاح طرح‌های بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، هم‌زمان با روز جهانی ارتباطات، با تأکید بر اهمیت داده‌محوری در مدیریت کشور اظهار کرد: پیش از هر چیز باید قدردان زحمات و تلاش‌های همه فعالان این حوزه بود؛ خلاقیت‌ها و نوآوری‌هایی که در زمینه فناوری اطلاعات صورت‌گرفته، نقش حیاتی در بهبود اداره کشور دارد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور با اشاره به جایگاه اطلاعات در حکمرانی نوین خاطرنشان کرد: کشور، سازمان یا حتی یک‌خانه، اگر بدون داده و اطلاعات دقیق اداره شود، گرفتار سردرگمی خواهد شد؛ مدیری که نداند کجاست و به کجا می‌رود، نمی‌تواند آینده را بسازد.
پزشکیان افزود: اگر بخواهیم کشور را به‌درستی بسازیم و آینده‌ای مطمئن خلق کنیم، باید در حوزه‌هایی مانند اقتصاد، صنعت، تجارت و کشاورزی، به داده‌های دقیق، به‌موقع و قابل‌اتکا دسترسی داشته باشیم. تنها آن‌کس می‌تواند تصمیمی مؤثر بگیرد که اطلاعات درستی در اختیار دارد.
رئیس‌جمهور تصریح کرد: کسی که از داده‌های واقعی و ارتباطات مؤثر بی‌بهره باشد، ناگزیر عقب خواهد ماند. ضعف در اطلاعات یعنی ضعف در تصمیم‌گیری؛ و این نقطه‌ضعف در شرایط رقابت جهانی می‌تواند موجب شکست باشد.
پزشکیان با اشاره به تجربه شخصی خود از دوران دانشگاه تا حضور در مجلس شورای اسلامی گفت: از همان سال‌هایی که در مجلس نماینده بودم، دنبال این بودیم که یک سیستم داده‌محور برای کشور طراحی شود تا بتوان بر اساس اطلاعات دقیق، سیاست‌گذاری و مدیریت کرد. اگر داده وجود نداشته باشد، اداره کشور در هر حوزه‌ای، از اقتصاد تا کشاورزی و صنعت، دچار سردرگمی خواهد شد.
رئیس‌جمهور با انتقاد از ضعف زیرساخت‌های اطلاعاتی تأکید کرد: بخشی از رانت، رشوه، قاچاق، زمین‌خواری و دیگر مفاسد موجود در کشور، ناشی از نبود داده‌های قابل‌رصد است. وقتی ندانیم چه کسی، کجا، چه اقدامی انجام می‌دهد، طبیعی است که انحراف و تخلف شکل می‌گیرد.
پزشکیان افزود: در برخی موارد، فردی ساختمانی می‌سازد و به چند نفر می‌فروشد، یا در پروژه‌هایی دیده‌ایم که ده‌ها هزار میلیارد تومان به‌ظاهر ناپدید شده است. این ارقام به‌راحتی از بین نمی‌رود، بلکه نبود داده و نظارت باعث شده امکان پیگیری نباشد.
رئیس‌جمهور با اشاره به تجربه‌های تلخ در حوزه ساخت‌وساز غیرقانونی تصریح کرد: زمین‌خواری و کوه‌خواری زمانی رخ می‌دهد که نتوان مالکیت‌ها را به‌صورت دقیق ثبت و رصد کرد. گاهی پس از سال‌ها و سرمایه‌گذاری‌های چند هزارمیلیاردی، ساختمان‌هایی شناسایی و تخریب می‌شوند که اساساً نباید ساخته می‌شدند.
پزشکیان در ادامه گفت: قانونی که در سال ۱۳۷۶ و ۱۳۷۷ برای ایجاد «کد یکتای مکانی» تصویب شد، هنوز اجرایی نشده است. بیش از ۲۷ سال از آن زمان گذشته و ما هنوز داده‌های پایه را برای ثبت دقیق املاک و مالکیت‌ها در اختیار نداریم.
رئیس‌جمهور با اشاره به گزارش‌های کارشناسان و پیگیری‌های افراد مطلع اظهار کرد: چهره‌هایی مانند دکتر جهانگرد و برخی مدیران وزارت ارتباطات سال‌هاست این موضوع را پیگیری می‌کنند، اما تاکنون به اجرا نرسیده است. اگر این سامانه‌ها راه‌اندازی می‌شد، نه‌تنها امکان تعرض به منابع طبیعی نبود، بلکه مدیران نیز می‌توانستند در لحظه، مالکیت و سابقه هر پلاک، ملک یا پروژه را مشاهده و بررسی کنند.
پزشکیان خاطرنشان کرد: امروز یک اداره یا نهاد محلی می‌تواند پروژه‌ای را ثبت کند، بدون آنکه صاحب، مالک یا محل دقیق آن در سیستم مرکزی درج شده باشد. این ضعف، راه را برای سوءاستفاده باز می‌کند و در نهایت، همه باید هزینه آن را بپردازند.
رئیس‌جمهور با تأکید بر ضرورت استانداردسازی داده‌ها در نظام مدیریتی کشور اظهار کرد: در دنیای امروز، هیچ‌چیز گم نمی‌شود؛ اما اگر اطلاعات در اختیار ذی‌نفعان واقعی قرار نگیرد، کارکرد خود را از دست می‌دهد. اقتصاد باید در اختیار اقتصاددانان باشد، صنعت در اختیار صنعتگران و هر حوزه باید با زبان و منطق خودش مدیریت شود.
دکتر پزشکیان با اشاره به تجربه حوزه سلامت در استفاده از استانداردهای بین‌المللی بیان کرد: در پزشکی، برای معاینه یک بیمار، داده‌ها بر اساس استاندارد مشخص جمع‌آوری می‌شود. این استاندارد در سراسر دنیا یکی است؛ چون علم بدون چهارچوب مشترک نمی‌تواند کارآمد باشد. این اصل نه‌تنها در پزشکی، بلکه در امور مالی، اقتصادی، سیاسی، آزمایشگاهی و سایر حوزه‌ها نیز باید رعایت شود.
رئیس‌جمهور ادامه داد: آنجایی که استاندارد وجود ندارد، به این معناست که هنوز به بلوغ و رشد نرسیده‌ایم. هر انجمن، بنیاد، یا نهاد دانش‌بنیانی که می‌خواهد در حوزه تخصصی خودکار مؤثر انجام دهد، باید به استانداردهای معتبر بین‌المللی یا ملی پایبند باشد.
پزشکیان با انتقاد از وضعیت فعلی در حوزه فناوری اطلاعات و سامانه‌های اجرایی گفت: در وزارت بهداشت و درمان، بارها نرم‌افزارهای مختلفی نوشته شده، اما هیچ‌کدام با یکدیگر ارتباط ندارند. سرمایه‌گذاری‌هایی که صورت‌گرفته، به دلیل نبود استاندارد مشترک، عملاً منجر به تولید سامانه‌هایی شده که با همدیگر کار نمی‌کنند.
رئیس‌جمهور افزود: وقتی داده‌ها و برنامه‌ها بر اساس یک‌زبان مشترک نوشته نشوند، امکان اتصال و بهره‌گیری یکپارچه از آن‌ها از بین می‌رود. امروز در کشور، برنامه‌هایی نوشته شده که در ظاهر مشابه‌اند، اما هرکدام با منطق و ساختار متفاوت، بدون قابلیت اتصال به یکدیگر عمل می‌کنند.
پزشکیان تأکید کرد: اگر قرار است در امور مالی، درمان یا سایر بخش‌ها نرم‌افزار طراحی شود، لازم است ابتدا انجمن‌ها و نهادهای تخصصی، استانداردهای پایه را تدوین و تثبیت کنند. آنگاه هر شرکت یا نهادی که می‌خواهد نرم‌افزار تولید کند، می‌تواند با حفظ چارچوب استاندارد، برنامه‌ای بنویسد که با سایر سامانه‌ها ارتباط‌پذیر باشد.
رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین موانع تحقق دولت هوشمند، همین ناهماهنگی و پراکندگی در طراحی سامانه‌هاست. اصلاح این روند، نیازمند عزم مشترک، هم‌فکری نهادهای تخصصی، و اراده اجرایی در سطح ملی است.
دکتر پزشکیان با تأکید بر اهمیت فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی در توسعه نظام سلامت کشور گفت: در حوزه بهداشت و درمان، ظرفیت‌های بزرگی برای استفاده از ابزارهای هوشمند وجود دارد که باید در مسیر ارتقای کیفیت خدمات به کار گرفته شود.
رئیس‌جمهور با اشاره به تجربه مدیریتی خود در دوران وزارت بهداشت و ریاست دانشگاه علوم پزشکی تبریز اظهار کرد: در آن سال‌ها، هدف ما راه‌اندازی شبکه‌ای یکپارچه برای پزشک خانواده بود؛ شبکه‌ای که مبتنی بر جمعیت مشخص، محل زندگی معین و داده‌های دقیق درباره سن، جنسیت و بیماری‌ها طراحی شده باشد تا مدیریت سلامت به‌درستی انجام شود.
پزشکیان افزود: اگر قرار است رئیس دانشگاه یا مسئول سلامت تصمیم بگیرد، باید بداند چه کسی، در کجا، با چه مشکلی زندگی می‌کند. این دانایی، شرط اساسی برای خدمات‌رسانی مؤثر است. حتی در شرایط بحرانی مانند زلزله، بدون این داده‌ها نمی‌توان واکنش درستی نشان داد.
رئیس‌جمهور با اشاره به‌ضرورت تأمین زیرساخت‌های ارتباطی در مناطق محروم تأکید کرد: زمانی که برای راه‌اندازی اینترنت در روستاها پیگیری می‌کردیم، آمارها نشان می‌داد هزار و چند روستا به اینترنت متصل شده‌اند، اما سؤال اصلی این بود که چه تعداد از کل روستاهای کشور همچنان بی‌ارتباط مانده‌اند؟ این همان داده‌ای است که باید برای تصمیم‌گیری دقیق مشخص باشد.
پزشکیان خاطرنشان کرد: در آن مقطع، حتی برای تأمین ارتباط اینترنتی در برخی مناطق، پیگیر اخذ مجوز استفاده از ماهواره بودیم تا حداقل ارتباط اولیه برقرار شود و بتوان داده‌های اولیه سلامت را دریافت و خدمات را سامان‌دهی کرد. این صرفاً شروعی برای ایجاد عدالت ارتباطی و اطلاعاتی بود.
رئیس‌جمهور افزود: وقتی پوشش ارتباطی کامل شود، تفاوتی نمی‌کند فرد فقیر باشد یا متمول، مذهبی باشد یا غیرمذهبی؛ وظیفه ماست که به همه خدمات بدهیم. به قول شاعر: باران که شدی، پیاله‌ها را نشمار. وظیفه حکومت، پوشش کامل و بی‌تبعیض خدمات سلامت است.
پزشکیان با اشاره به لزوم تعریف استانداردهای خدمات سلامت اظهار داشت: برای خدمات اولیه، ثانویه و ثالث، باید ساختاری مشخص وجود داشته باشد. در پزشکی امروز، نظام‌هایی مانند DRG (گروه‌های تشخیصی مرتبط) برای تشخیص و هزینه‌کرد درمان به کار گرفته می‌شوند که به تصمیم‌گیری مبتنی بر علم و شواهد کمک می‌کنند.
رئیس‌جمهور هشدار داد: زمانی که تشخیص صحیح وجود نداشته باشد، بیمار ممکن است ده‌ها بار مراحل مختلف درمانی را طی کند، بدون آنکه نتیجه‌ای حاصل شود. در نهایت، پس از اتلاف زمان و منابع، تازه مشکل اصلی شناسایی می‌شود؛ حال‌آنکه با دانش و مهارت کافی، درمان وی می‌توانست از ابتدا در مسیر درستی قرار گیرد.
پزشکیان با تأکید بر اهمیت استانداردسازی و داده‌محوری در مدیریت بحران و نظام سلامت اظهار کرد: استانداردسازی یک بحث تئوریک نیست؛ بلکه اساس مدیریت کارآمد است. اگر ندانیم چگونه باید خدمت ارائه دهیم، منابع و توان اجرایی را در مسیری نامؤثر هدر خواهیم کرد.
رئیس‌جمهور با اشاره به بازدید خود از یک مرکز شناسایی بحران در کشور چین خاطرنشان کرد: در یکی از بیمارستان‌های پیشرفته چین، در اتاقی موسوم به «شاک‌روم»، تمام جهان را برای کنترل شیوع بیماری ساس به‌صورت لحظه‌ای رصد می‌کردند. اطلاعات شیوع، بروز، شدت، نقاط بحرانی و افراد مبتلا در مانیتورها نمایان بود و تصمیم‌گیری دقیق بر مبنای همین داده‌ها انجام می‌شد.
