ایران جزو پنج کشور برتر دنیا
زمانی که مجامع بین‌المللی می‌خواهند کشورها را رتبه‌بندی کنند به اعداد و ارقام دو شاخص توجه بیشتری نشان می‌دهند، یکی از آن‌ها در حوزه سلامت هر کشور است. دکتر صابر جباری رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت در این مورد می‌گوید: «کشورهای پیشرفته دو شاخص مهم دارند که یکی از آن‌ها مربوط به آمار مرگ و میرمادران باردار و نوزادان است. قبل از انقلاب اسلامی آمار مرگ و میر مادران باردار درکشور ۲۴۵ مورد در صدهزار تولد زنده بود و اکنون ۲۳ مورد در صدهزار تولد زنده است. کاهش محسوس این آمار، نشانگر رشد نظام مراقبت ایران از مادران باردار، ارائه مطلوب خدمات بهداشتی و پزشکی همچنین دسترسی به این گونه خدمات در کشور است.»
به گزارش ایران، او با بیان اینکه آمار مرگ ومیر نوزادان هم به‌طور چشمگیر کاهشی بوده است، توضیح می‌دهد: «خدمات بهداشت و سلامت کشور طی چهار دهه گذشته باعث کاهش مرگ و میر نوزادان در زمان تولد شده است به طوری‌که قبل از انقلاب مرگ و میر نوزادان ۲۵ تا ۳۰ مورد از هزار تولد بوده و اکنون این آمار ۸ و سه دهم است، یعنی در هر هزار تولد حدود ۸ فوتی داریم. اعداد دنیا روی ۱۷ و سه دهم، منطقه امرو (کشورهای حوزه شرق مدیترانه تقسیم‌بندی سازمان بهداشت جهانی) ۱۲ و ایران ۸ است. این اعداد و ارقام در کشورهایی مثل انگلستان روی ۳، استرالیا ۳ و هلند۲ وهفت دهم است. این آمارها نشان ازموفقیت کشورهای پیشرفته دارد و اینکه وضعیت بهتری نسبت به ایران دارند اما اگر به شرایطی که ما پشت سرگذاشتیم نگاه کنید در می‌یابید که ایران با وجود تحریم‌ها که بخشی از آن مربوط به حوزه سلامت است، به این موفقیت رسیده است، اگراین تحریم‌ها نبودند، قطعاً همتراز این کشورهای پیشرفته حرکت می‌کردیم.» او همچنین درباره کاهش آمار مرگ و میر مادران باردار می‌گوید: «اگر با آمارهای جهانی مقایسه کنیم، مرگ مادران باردار در جهان ۲۲۳ در صدهزار تولد است و در منطقه امرو این عدد ۲۴ است. ایران در منطقه امرو قرار دارد که آمارش ۲۳ است. اگر با آمار گذشته نیز مقایسه کنیم، حدود ۱۰ برابر در میزان مرگ و میر مادران باردار کاهش داریم.»
طرح یسنا گامی برای حمایت از مادران باردار
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به اینکه مادر محور اساسی و ستون هر خانواده است، می‌گوید: «مادر سالم است که می‌تواند نسل آینده‌ای سالم را تحویل جامعه بدهد، در حفظ حیات جنین نقش کلیدی داشته باشد و هویت بخشی کند، به همین علت سلامت مادر و نوزاد برای مسئولان حوزه سلامت مهم و بعد از ابلاغ قانون جوانی جمعیت مهم‌ترهم شده است.
باید بتوانیم تعداد فرزندآوری و بارداری سالم را افزایش بدهیم و بعد از تولد هم عوارض ناشی از زایمان، مرگ مادران باردار و مرگ و میر نوزادان و کودکان را کاهش دهیم، چرا که با هر فوتی تمام دستاوردهایی که داریم از بین می‌رود. به همین دلیل در قانون جوانی جمعیت موضوعات خوبی دیده شده به طوری که در ماده ۴۸ آن عنوان شده است، باید هزینه‌های اقتصادی و روانی بارداری کاهش پیدا کند.»
او درباره کاهش هزینه‌های زایمان و فرزندآوری نیز توضیح می‌دهد: «در مورد کاهش هزینه‌های اقتصادی اقدامات قابل توجهی انجام شده است. به‌عنوان مثال بیش از ۹۹ خدمت در نظام سلامت کشور برای قبل، حین و بعد از بارداری تا ۴۰ روز بعد از زایمان اعم از خدمات مراقبتی و آموزشی رایگان در نظر گرفته شده است. همچنین برخی مکملهای مورد نیاز مادران باردار از طریق خانههای بهداشت به صورت رایگان دراختیارشان قرارمی‌گیرد.»
براساس ماده ۲۴ قانون جوانی جمعیت، بسته‌های غذایی و بهداشتی مورد نیاز مادران شیرده و کودکان تا ۲ سال با همکاری وزارتخانه‌های بهداشت و تعاون درچند نوبت در قالب طرح یسنا به سرپرست خانوار پرداخت شده است. به تازگی نیز در لیست اقلام مصرفی پوشک کودک هم گنجانده شده تا بخشی از نیازهای خانواده را پاسخگو باشد. دکترجباری دراین مورد توضیح می‌دهد: «همه مادران باردار و دارای کودک شیرخوار تا دوسالگی که دهک آن‌ها زیر ۷ باشد، وارد طرح یسنا می‌شوند. منابع مالی این طرح برعهده وزارت رفاه بوده و معرفی افراد از سوی وزارت بهداشت انجام می‌گیرد. آخرین نوبت پرداختی هم در فروردین ماه بود که برای هر خانواده یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان پرداخت شد.»
موضوع مرگ مادران باردار مهم است؛ حتی یک مورد
سید رضا رئیس کرمی رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز معتقد است، مرگ مادر یکی از تلخ‌ترین اتفاقات حوزه سلامت است و حتی بروز یک مرگ هم با دقت و جزئیات مورد بررسی تیم کارشناسی قرار می‌گیرد. او توضیح می‌دهد: «یکی ازمهم‌ترین شاخص‌های توسعه در هر کشوری تعداد مرگ و میر مادران باردار و نوزادان است، هرزمان این آمار کاهشی شود، نشان از توسعه آن کشور دارد. ایران بعد از انقلاب گام‌های مهمی در این زمینه برداشته است. در حال حاضر تعداد مرگ و میرهای مادران باردار در زیر مجموعه این دانشگاه تک رقمی شده و به عدد ۸ رسیده اما همین هم زیاد است.»
مرگ مادر و نوزاد هنگام تولد، جزو موضوعات مهم در سازمان بهداشت جهانی قرار دارد به همین دلیل بازه زمانی برای رسیدن به شرایط مطلوب برای آن مشخص کرده‌اند، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران دراین باره توضیح می‌دهد: «ایران در زمینه مرگ مادران باردار زودتر از موعدی که سازمان بهداشت جهانی در نظر گرفته بود، موفقیت‌های چشمگیری به دست آورد. ما باید تا سال ۲۰۳۰ به اهداف مشخص در مرگ و میرمادران می‌رسیدیم که با همت مسئولان حوزه سلامت هم‌اکنون در وضعیت مطلوب قرار گرفتیم و بهتر از نرم‌های جهانی حرکت می‌کنیم.
در سراسر دانشگاه‌ها و شبکه‌های بهداشت و درمان کشور برای مرگ و میر مادران باردار کمیته‌های اختصاصی تشکیل می‌شود و حتی یک مورد هم با حساسیت پیگیری می‌شود. به‌طور اختصاصی در زیرمجموعه دانشگاه علوم پزشکی تهران سامانه‌ای به نام شهاب برای آموزش مادران که رکن اساسی هر خانواده محسوب می‌شوند، داریم و آموزش‌های اختصاصی سلامت و سبک زندگی سالم را به مادران ارائه می‌کنیم که وزارت بهداشت خواستار گسترش و سراسری شدن این سامانه است.»
شبکه‌هایی که در بستر فضای مجازی قرار دارند با ارائه اطلاعات درست و غلط گاهی باعث گمراهی افراد جامعه بویژه مادران خانواده در تغذیه مناسب، موضوعات سلامتی و… می‌شوند، به همین دلیل مسئولان حوزه سلامت برای ارائه اطلاعات درست باید کانالی موثق داشته باشند تا از انحرافات جلوگیری شود، دکتر رئیس کرمی دراین باره می‌گوید: «مردم و دربستر خانواده مادران، مطالبی که می‌خوانند را از اینترنت و شبکه‌های مختلفی که وجود دارد، دریافت می‌کنند که خیلی نمی‌توان به این مطالب اعتماد کرد. به همین دلیل تلاش کردیم جایگزینی برایش ایجاد کنیم تا اطلاعات درست در حوزه سلامت را از طریق سامانه شهاب به مادران ارائه کنیم.
بیش از یک میلیون خانوار که سه و نیم میلیون نفر را شامل می‌شوند، تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران قرار دارند که توانستیم حدود ۶۰۰ هزارخانوار را جذب آموزش‌های بهداشت کنیم. از این تعداد حدود ۱۰۰ هزار نفرشان از مادران فعال هستند و باید تلاش کنیم با سراسری شدن این برنامه همه مادران به اطلاعات درست سلامتی دست پیدا کنند. به غیراز اطلاعات سلامتی، آموزش‌های مراقبت بارداری، بعد از زایمان و شیردهی هم به مادران ارائه می‌شود.»
