«ترکیب» دو ویژگی برخورداری از «تخصص هنری» و همزمان داشتن تعمق و «مطالعات دینی» همیشه دشوار بوده است/ پیداکردن افرادی که در هر دو این حوزه‌ها توانمند باشند کم و نادر بوده است – اخبار سینمای ایران و جهان
سینماپرس: «علیرضا افخمی» با بیان این مطلب که در سینما و تلویزیون بخش معنویت دینی هیچ‌گاه آن‌طور که باید و شاید رونق نداشته است، گفت: افراد معدودی قادرند در این زمینه به طور عمیق‌تر فکر کنند. این افراد باید هم به مقوله نمایش و درام آشنا باشند و هم در زمینه معنویت و دینی مطالعات و شناخت کافی داشته باشند. ترکیب این دو ویژگی، یعنی برخورداری از تخصص هنری و همزمان داشتن تعمق و مطالعات در زمینه معنوی و دینی، همیشه دشوار بوده است. پیداکردن افرادی که در هر دو این حوزه‌ها توانمند باشند، کم و نادر بوده است و همچنان هم این مسئله چالش‌برانگیز است. در این حوزه معنوی، لازم است که فردی علاقه‌مند باشد تا به طور جدی در مورد آن تفکر کرده و مطالعات کافی داشته باشد و همزمان باید در حوزه درام نیز صاحب ذوق و اندیشه باشد. طبیعی است که چنین فردی بسیار نادر است و همچنان این چالش به قوت خود باقی است.
«علیرضا افخمی» کارگردان تلویزیون در گفت و گو با خبرنگار سینماپرس در خصوص دلایل افول و فقدان معنویت در سینما و تلویزیون بیان کرد: در خصوص سینما، زمانی که به معنویت اشاره می‌شود، به نظر می‌رسد بیشتر به سینمای معناگرا توجه دارد. زیرا هنگامی که بحث معنویت مطرح می‌شود، حداقل پس از تأسیس جمهوری اسلامی، ذهن‌ها بیشتر به سمت مسائل دینی و معنویت دینی معطوف می‌گردد. اما به نظر من در سینما، بخش معنویت دینی هیچ‌گاه آن‌طور که باید و شاید رونق نداشته است. شاید در پاسخ به این سوال که چرا رونق این بخش کم شده است، باید گفت که نه تنها بخش معنوی، بلکه به طور کلی بخش جدیت در سینمای ایران در حال حاضر با کاهش مواجه شده است.
نویسنده سریال‌های «وفا» و «روز حسرت» افزود: به نظر من دلیل عمده این کاهش، وضعیت روحی و روانی مردم است. در حال حاضر، مردم به دلیل مشکلات اقتصادی و روانی، غمگین و مضطرب هستند و از همین رو، فیلم‌های جدی چندان مورد استقبال قرار نمی‌گیرند. در چنین شرایطی، فیلم‌های کمدی و طنز بیشتر توجه مردم را جلب می‌کنند؛ چرا که این نوع فیلم‌ها می‌توانند به نوعی تسلی خاطر برای مخاطبان فراهم کنند. بنابراین، فیلم‌های کمدی، به ویژه آن دسته که از نوع سخیف و بی‌عمق هستند، بیشتر مورد اقبال قرار می‌گیرند و متداول شده‌اند.
وی ادامه داد: در زمینه تلویزیون نیز، به نظر من علت رخت بستن این گونه کارهای معنوی و مذهبی در تلویزیون به مدیریت آن بازمی‌گردد. در هر دوره‌ای، اعم از گذشته و حال، مدیران تلویزیون تمایل به ساخت کارهای معنوی و به خصوص با رویکرد مذهبی دارند و هنوز هم این تمایل وجود دارد.
کارگردان مجموعه‌های تلویزیونی «احضار» و «پرستاران» تاکید کرد: آنچه به نظر می‌رسد، این است که افراد معدودی قادرند در این زمینه به طور عمیق‌تر فکر کنند. این افراد باید هم به مقوله نمایش و درام آشنا باشند و هم در زمینه معنویت و دینی مطالعات و شناخت کافی داشته باشند. ترکیب این دو ویژگی، یعنی برخورداری از تخصص هنری و همزمان داشتن تعمق و مطالعات در زمینه معنوی و دینی، همیشه دشوار بوده است. پیداکردن افرادی که در هر دو این حوزه‌ها توانمند باشند، کم و نادر بوده است و همچنان هم این مسئله چالش‌برانگیز است. در این حوزه معنوی، لازم است که فردی علاقه‌مند باشد تا به طور جدی در مورد آن تفکر کرده و مطالعات کافی داشته باشد و همزمان باید در حوزه درام نیز صاحب ذوق و اندیشه باشد. طبیعی است که چنین فردی بسیار نادر است و همچنان این چالش به قوت خود باقی است.
افخمی تغییر رویکرد مدیران تلویزیون را دلیل دیگر این افول بر شمرد و تصریح کرد: فکر می‌کنم که اکنون تفاوتی نسبت به گذشته در تلویزیون وجود دارد. در گذشته، آنچه که مدیران تلویزیون دنبال می‌کردند، بیشتر مسائل فرهنگی و معنوی بود، اما حالا مدیریت فعلی تلویزیون، به‌ویژه آقای جلیلی در بخش نمایش، بیشتر به سمت سیاست گرایش پیدا کرده است. ایشان بیش از آنکه به معنویت و ارزش‌های فرهنگی توجه داشته باشد، یک فرد سیاسی هستند. به همین دلیل، برنامه‌های تلویزیونی تحت نظر ایشان، به سوی مسائل سیاسی سوق داده شده‌اند، همانند سریال‌هایی مثل «گاندو»، که بیشتر بر روی مسائل سیاسی و جاسوسی متمرکز شده‌اند.
وی افزود: البته این به آن معنا نیست که این نوع آثار بی‌ارزش‌اند یا نباید ساخته شوند، اما وقتی که این گونه برنامه‌ها به‌طور مکرر و در قالب آثار ضعیف از لحاظ هنری ساخته می‌شوند، تأثیر منفی خواهند داشت. به نظر من، این روند بیشتر تبدیل به ضدتبلیغ شده است، چرا که به جای اینکه آثاری ساخته شوند که جذابیت داشته و همزمان پیامی هشداردهنده برای مخاطب ارسال کنند، فقط به صورت تکراری و ضعیف به نمایش درمی‌آیند.
کارگردان فیلم های سینمایی «او یک فرشته بود» و «پنجمین خورشید» در پاسخ به این پرسش که چه موانع و محدودیت‌هایی برای تولید آثار ماورایی و سورئال برای فیلمسازان وجود دارد و این موانع چه تأثیری بر وضعیت فعلی دارند؛ اظهار داشت: جواب به این سوال بسیار پیچیده است و ریشه در تاریخ و شرایط تلویزیون دارد. زمانی که درگیر سریال «او یک فرشته بود» بودیم، مشکلات مشابهی در تلویزیون پیش آمد. این مسائل ناشی از عدم سعه صدر مسئولان و علمای دینی است که به دنبال یک قرائت خاص از مسائل معنوی هستند. هنگامی که درباره این‌گونه مسائل صحبت می‌کنیم، در واقع در حال بحث پیرامون موضوعاتی هستیم که هیچ‌کس اطلاعات دقیقی در مورد آن‌ها ندارد.
وی ادامه داد: هیچ‌کس نمی‌داند که دنیای پس از مرگ چگونه خواهد بود، بهشت چگونه است و دوزخ به چه صورت خواهد بود. این مسائل مسائلی هستند که هیچ اثبات عینی از وقوع آن‌ها وجود ندارد، چرا که هیچ فردی به آن دنیا نرفته تا بیاید و توضیحاتی به ما بدهد. تمامی آنچه که در دست داریم، در حد حدس و گمان است که البته این حدس و گمان‌ها مبتنی بر آیات و روایات دینی می‌باشند.
کارگردان سریال «پنج کیلومتر تا بهشت» افزود: اما آیات و روایات و به‌طور کلی کلام اسلامی در واقع انواع مختلفی از قرائات، تفاسیر، پیش‌بینی‌ها و اخبار را درباره‌ی آن دنیا به ما ارائه می‌دهند. بسیاری از این قرائات با یکدیگر در تعارض هستند، به گونه‌ای که هر یک ممکن است دیدگاه دیگری را رد کند. اما این‌ها همگی در متون اسلامی وجود دارند. به این معنا که هیچ قرائت خاصی در متون اسلامی از زمان صدر اسلام تاکنون حاکم نبوده است، بلکه انواع مختلف رویکردها، تفاسیر و تحلیل‌ها به‌طور همزمان وجود داشته‌اند. البته برخی مواقع این‌ها با یکدیگر متعارض بوده‌اند، اما همواره در کنار یکدیگر حضور داشته‌اند.
«علیرضا افخمی» در پایان این گفت و گو خاطرنشان کرد: متأسفانه، در رسانه‌های جمهوری اسلامی این تنوع قرائات به انحصار درآمده است. به‌طوری‌که تصور از دنیای دیگر که توسط مسئولان به رسمیت شناخته می‌شود، تنها باید در چهارچوب دیدگاه خاص آن‌ها مطرح گردد. شما فقط می‌توانید بر اساس آن دیدگاه کار تولید کنید، بنویسید و منتشر کنید. هر دیدگاه دیگری، حتی اگر در متون اسلامی ذکر شده باشد و توسط علمای معتبر تأیید شده باشد، در صورت بیان، رد می‌شود.
