تغییر فرمول حقوق تامین اجتماعی
فرارو – تغییر فرمول محاسبه حقوق بازنشستگی اولین بار توسط مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی اعلام شد ولی با توجه به تاثیر مهمی که روی سرنوشت بازنشستگان دارد احتمالا به موضوعی پرحاشیه تبدیل خواهد شد.
به گزارش فرارو؛ تغییر فرمول محاسبه حقوق بازنشستگی از میانگین دو سال آخر به میانگین کل سنوات خدمت، تصمیمی پیچیده و چندوجهی است که باید با دقت و وسواس زیادی بررسی شود. در حالی که مزایایی مانند جلوگیری از افزایش مصنوعی حقوق و ایجاد عدالت بیشتر را برای آن برشمرده‌اند، نمی‌توان از معایبی مانند کاهش حقوق برخی از بازنشستگان و پیچیدگی محاسبات چشم‌پوشی کرد. تغییر فرمول می‌تواند برای سازمان تامین اجتماعی منافعی مانند کاهش هزینه‌ها، کنترل بهتر ورودی و خروجی صندوق‌ها و نجات از ورزشکستگی داشته باشد، اما نگرانی اصلی بازنشستگان این است که تغییر فرمول محاسبه حقوق، میزان مستمری آنها را کاهش دهد.
فرمول فعلی محاسبه حقوق بازنشستگان
حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی در حال حاضر بر اساس فرمولی نسبتا ساده محاسبه می‌شود. ماده ۷۷ قانون تامین اجتماعی، میزان مستمری بازنشستگی را به صورت «یک سی‌ام متوسط مزد یا حقوق ضرب در سنوات پرداخت بیمه» تعریف کرده است و حداقل تا امروز، منظور از متوسط حقوق، میانگین حقوقی بود که بر مبنای آن در دو سال آخر بیمه واریز شده است. به عبارت دیگر، برای محاسبه حقوق بازنشستگی، میانگین حقوق دو سال آخر بیمه‌پردازی و سابقه پرداخت بیمه ملاک قرار می‌گرفت.
در این فرمول تعداد سال‌های پرداخت حق بیمه را در میانگین حقوق بیمه‌شده در دو سال آخر اشتغال ضرب می‌کنند و دست آخر ضریب ۳۰/۱ را به کار می‌برند.
ضریب ۳۰/۱ به این معناست که از کل حقوقی که بیمه‌شده در طول دوران اشتغال خود دریافت کرده، به ازای هر سالی که حق بیمه پرداخت کرده، یک سی‌اُم آن به عنوان حقوق بازنشستگی به او تعلق می‌گیرد. اگر فردی ۳۰ سال حق بیمه پرداخت کرده باشد، در پایان ۳۰ سال، ۳۰ تا از ۳۰ قسمت (یعنی کل) حقوقی که در طول این مدت دریافت کرده را به عنوان حقوق بازنشستگی دریافت می‌کند.
چرا حقوق دو سال آخر مبنای محاسبه است؟
اینکه حقوق دو سال آخر دوره پرداخت حق بیمه، مبنای محاسبه حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی قرار می‌گیرد، دلایل مختلفی دارد. مهمترین دلیل «به روز بودن حقوق» است. حقوق و مزایای افراد معمولا در سال‌های پایانی خدمت افزایش می‌یابد. به همین دلیل، میانگین حقوق در دو سال آخر می‌تواند تصویر بهتری از میزان حقوق فعلی فرد و سطح زندگی او در زمان بازنشستگی ارائه دهد.
با توجه به اینکه نرخ تورم در طول زمان تغییر می‌کند، حقوق سال‌های دور نمی‌تواند معیار مناسبی برای محاسبه حقوق بازنشستگی باشد. حقوق دو سال آخر تا حدودی می‌تواند اثر تورم را جبران کند و حقوق بازنشستگی را به واقعیت‌های اقتصادی نزدیک‌تر کند.
محاسبه میانگین حقوق در دو سال آخر، نسبت به محاسبه میانگین حقوق در کل دوران اشتغال، ساده‌تر و سریع‌تر است. این موضوع می‌تواند به تسریع فرآیند بازنشستگی و پرداخت حقوق بازنشستگان کمک کند. با این وجود، این روش محاسبه حقوق بازنشستگی، منتقدانی نیز دارد.
برخی معتقدند که این روش می‌تواند باعث شود که افراد در سال‌های پایانی خدمت، حقوق خود را به طور مصنوعی افزایش دهند تا حقوق بازنشستگی بیشتری دریافت کنند. همچنین، برخی دیگر معتقدند که این روش، حقوق افرادی را که در سال‌های ابتدایی خدمت، حقوق بالاتری داشته‌اند، نادیده می‌گیرد.
تغییر فرمول محاسبه حقوق بازنشستگان؛ چرا و چگونه؟
فرض کنیم فردی در سال ۱۳۷۳ با حقوق ۱۱ هزار و ۶۸۲ تومان، پرداخت حق بیمه را آغاز کرده است و در سال ۱۴۰۳ می‌تواند بازنشسته شود در حالی که حداقل حقوق به ۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسیده، اما این فرد در دو سال آخر، پرداخت حق بیمه را برای سال ۱۴۰۲، به مقدار ۱۳ میلیون و در سال ۱۴۰۳ به مقدار ۱۸ میلیون تومان رد می‌کند و با استفاده از فرمول میانگین حقوق دو سال آخر بازنشستگی، ۱۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان مستمری دریافت خواهد کرد.
محاسبه حقوق بازنشستگی با میانگین حقوق کل دوره پرداخت حق بیمه، به دلیل پیچیدگی و نیاز به اطلاعات دقیق از سوابق بیمه‌ای فرد در طول ۳۰ سال، کار دشواری است و نیاز به بررسی دقیق سوابق بیمه‌ای فرد دارد.
ممکن است دسترسی به اطلاعات و داده‌های مربوط به سوابق بیمه‌ای افراد در برخی موارد دشوار باشد
مزایا و معایب تغییر فرمول
به نظر می‌رسد سازمان تأمین اجتماعی دنبال تغییر فرمول محاسبه حقوق بازنشستگی است. در حال حاضر، حقوق بازنشستگی بر اساس میانگین حقوق بیمه‌شده در دو سال آخر اشتغال محاسبه می‌شود. اما، به گفته مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی، این فرمول باعث می‌شود که برخی از افراد با افزایش حقوق خود در دو سال آخر، بتوانند حقوق بازنشستگی بیشتری دریافت کنند.
تغییری که قرار است در فرمول محاسبه حقوق بازنشستگی ایجاد شود، این است که به جای میانگین حقوق در دو سال آخر، میانگین حقوق در تمام سال‌های اشتغال مبنای محاسبه قرار گیرد. مصطفی سالاری، مدیرعامل جدید سازمان تامین اجتماعی، مدعی است این تغییر مورد استقبال و تأیید کارشناسان، قرار گرفته.
تغییر فرمول محاسبه حقوق بازنشستگی می‌تواند تأثیرات مختلفی روی حقوق بازنشستگان داشته باشد. از یک سو، می‌تواند از افزایش مصنوعی حقوق در سال‌های پایانی خدمت جلوگیری کند و به نفع سازمان باشد و از سوی دیگر، ممکن است باعث کاهش حقوق بازنشستگی افرادی شود که در سال‌های پایانی خدمت، حقوق بالاتری دریافت می‌کردند.
نگرانی بازنشستگان و ابهامات موجود
تغییر فرمول محاسبه حقوق بازنشستگی از میانگین دو سال آخر به میانگین کل سنوات خدمت، موضوعی پیچیده با جوانب مثبت و منفی متعدد است.
فرمول فعلی، به دلیل تمرکز بر دو سال آخر، می‌تواند منجر به افزایش مصنوعی حقوق برخی افراد در سال‌های پایانی خدمت شود تا حقوق بازنشستگی بیشتری دریافت کنند. فرمول جدید، با محاسبه میانگین حقوق در طول کل دوره خدمت، می‌تواند از این موضوع جلوگیری کرده و عدالت بیشتری در پرداخت حقوق بازنشستگی برقرار کند.
در سیستم فعلی، احتمال دستکاری و افزایش غیرواقعی حقوق در دو سال آخر خدمت وجود دارد. فرمول جدید، با محاسبه میانگین حقوق در طول کل دوره خدمت، این احتمال را کاهش می‌دهد. محاسبه حقوق بازنشستگی بر اساس میانگین کل سنوات خدمت، شفاف‌تر و قابل فهم‌تر است و می‌تواند از ابهامات و اختلافات احتمالی در این زمینه بکاهد.
تغییر فرمول می‌تواند منجر به کاهش حقوق بازنشستگی برخی از افرادی شود که در سال‌های پایانی خدمت، حقوق بالاتری دریافت می‌کردند. این موضوع می‌تواند نارضایتی این دسته از افراد را به دنبال داشته باشد. از سوی دیگر، برای محاسبه میانگین حقوق در طول کل دوره خدمت، نیاز به اطلاعات و داده‌های بیشتری از سوابق بیمه‌ای افراد است که ممکن است در برخی موارد دسترسی به آنها دشوار باشد.
محاسبه میانگین حقوق در طول کل دوره خدمت، نسبت به محاسبه میانگین حقوق در دو سال آخر، پیچیده‌تر و زمان‌برتر است و تأثیرات احتمالی این تغییر روی صندوق‌های بازنشستگی و منابع مالی آنها نیز باید به دقت بررسی شود.
سود سازمان تامین اجتماعی از تغییر فرمول
تغییر فرمول محاسبه حقوق بازنشستگی از میانگین دو سال آخر به میانگین کل سنوات خدمت، می‌تواند برای سازمان تامین اجتماعی منافع متعددی داشته باشد. با تغییر فرمول، حقوق بازنشستگی برخی از افرادی که در سال‌های پایانی خدمت، حقوق بالاتری دریافت می‌کردند، کاهش می‌یابد. این موضوع می‌تواند به کاهش هزینه‌های سازمان تامین اجتماعی در بلندمدت منجر شود.
تغییر فرمول می‌تواند به سازمان تامین اجتماعی کمک کند تا ورودی و خروجی صندوق‌های بازنشستگی را بهتر کنترل کند. با کاهش هزینه‌های بازنشستگی، سازمان می‌تواند منابع مالی خود را برای ارائه خدمات بهتر به بیمه‌شدگان و بازنشستگان مدیریت کند.
تغییر فرمول در بلندمدت می‌تواند به ایجاد تعادل مالی در صندوق‌های بازنشستگی کمک کند. با کاهش هزینه‌ها و کنترل ورودی و خروجی، سازمان می‌تواند از پایداری مالی صندوق‌ها اطمینان حاصل کند و از بروز بحران‌های مالی در آینده جلوگیری کند، اما مسئله اصلی هنوز پا برجاست؛ با تغییر فرمول محاسبه حقوق، چه بلایی سر حقوق و مستمری بازنشستگان می‌آید؟
