توسعه برق هسته‌ای کشور در چه وضعیتی قرار دارد؟
فرارو- در شرایطی که این روزها، ایران با چالش‌های تأمین پایدار انرژی مواجه است، برق هسته‌ای به‌عنوان یکی از راهکارهای کلیدی برای تنوع‌بخشی به سبد انرژی کشور و کاهش وابستگی به گاز طبیعی از سوی برخی تحلیلگران این حوزه مطرح استبر اساس گزارش‌های رسمی سازمان انرژی اتمی ایران، نیروگاه اتمی بوشهر در حال حاضر حدود ۱۰۰۰ مگاوات برق تولید می‌کند که تنها ۱.۲ درصد از کل تولید برق کشور را تشکیل می‌دهد. این در حالی است که بر اساس آمارهای رسمی، کشور با کمبود ۲۵ هزار مگاواتی برق در سال ۱۴۰۴ مواجه خواهد بود، که معادل تولید ۲۵ راکتور مشابه بوشهر است.
به گزارش فرارو، در شرایطی که مذاکرات ایران و ایالات متحده، ادامه دارد، عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران باز هم بر حق ایران برای بهره‌مندی از انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز تأکید و اعلام کرده غنی‌سازی برای تأمین سوخت نیروگاه‌ها ادامه خواهد یافت.
در چنین شرایطی پرسشهایی درباره اهمیت انرژی هسته ای و لزوم توسعه برق هسته ای در کشور مطرح است. دکتر «هاشم اورعی»، استاد تمام دانشگاه صنعتی شریف و رئیس اتحادیه انرژی در گفت‌و‌گو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:
توسعه پروژه های برق هسته‌ای سرمایه کلانی نیاز دارد
هاشم اورعی به فرارو گفت: «وقتی به سبد برق کشور نگاه می کنیم، با حدود 88 درصد گاز و حدود 6 درصد آب رو به رو می شویم که اتفاقا در تامین هر 2 مورد با مشکلاتی جدی مواجهیم. پس از این ها می رسیم به گزینه های دیگری مثل انرژی های تجدید پذیر و انرژی هسته ای که هر یک حدود 1 درصد در تامین برق کشور نقش دارند. درواقع مشکل اساسی این است که متاسفانه در تشکیل سبد تامین انرژی کشور، دوراندیشی و تصمیم گیری عاقلانه نقشی ندارد. اما اگر بخواهیم بازنگری انجام دهیم که از قضا باید حتما این کار را انجام دهیم، نمی توانیم این انتظار را داشته باشیم که در کوتاه مدت موفق شویم مشکل برق کشور را از طریق انرژی هسته ای حل کنیم. ما فناوری های مناسب و کافی در حوزه بهره برداری از انرژی هسته ای در حوزه برق را نداریم. این فناوری را برخی کشورهای جهان دارند. با این شرایط برای تامین پروژه های تامین برق از طریق انرژی هسته ای به سایر کشورها وابسته ایم و تنها کشوری که حاضر است با وجود تحریم ها و شرایط خاص فعلی با ما همکاری کند روسیه است.»
وی افزود: «متاسفانه تجریبات ما در حوزه همکاری هسته ای نیروگاهی با روسیه چندان مثبت یا موفقیت آمیز نبوده است. در تجریه همکاری در نیروگاه بوشهر، دیدیم که روسیه، این پروژه را پذیرفت، سرمایه های ما را نیز گرفت اما سالهای سال پروژه را طولانی کرد و به ثمر نرساند. درواقع تجربه کاری که قرار بود با یک هزینه مشخص با روسیه انجام شود، منتهی به پروژه ای با هدررفت سنگین سرمایه شد. نکته دوم مسئله سرمایه است. یکی از ویژگی های انرژی هسته ای برای تولید برق این است که سرمایه گذاری ثابت زیادی نیاز دارد. وقتی به آمارهای مالی پروژه های برق هسته ای امارات و ترکیه نگاه میکنیم، با اعداد سنگینی رو به رو می شویم. پروژه ترکیه تحت نظر روس ها و پروژه امارات توسط کره جنوبی اجرا می شود. بر اساس اعداد رسمی، نرخ سرمایه گذاری ثابت برای هر کیلووات برق هسته ای حدود 4 هزار دلار است. اما سایر روش های تولید برق، معمولا زیر هزار دلار هزینه نیاز دارد. بنابراین انرژی هسته ای، سرمایه گذاری اولیه کلانی نیاز دارد. درست است که پس از راه اندازی و توسعه نیروگاههای هسته ای، بازدهی خوبی ایجاد می شود اما باید به فکر سرمایه گذاری اولیه نیز باشیم.»
از اکنون باید برای 10 سال آینده برق هسته ای برنامه ریزی کنیم
این تحلیلگر و کارشناس ارشد حوزه برق و انرژی در ادامه گفت:«مسئله دیگری که در حوزه برق هسته ای باید مورد توجه قرار داده شود، مسئله زمان بر بودن این نوع پروژه ها است. اگر ما به دنیا متصل شده و سرمایه مناسبی نیز جذب کنیم، برای اجرای پروژه برق هسته ای، به چند سال زمان نیاز داریم. هم اکنون جهان، به لحاظ سیاسی روی ما حساس شده و در مقطعی قرار داریم که نمی توانیم بیگدار به آب بزنیم. در شرایطی که اکنون یکی از خواست ها جمع کردن تاسیسات هسته ای است، بستن قراردادهای توسعه برق هسته ای در سطح بین الملل کاری دشوار است. فارغ از بحث سیاسی و فارغ از این که نتیجه چه می شود، معتقدم اگرچه در صنعت برق کشور، حتما و قطعا باید سهم هسته ای را افزایش داده و به فکر توسعه باشیم اما در شرایط امروز، از بحث سرمایه گذاری تا مسائل سیاسی را به عنوان موانع موقت داریم. بنابراین باید واقع بینانه و بلندمدت به صنعت برق هسته ای کشور نگاه کنیم. از همین امروز برای بازه زمانی 5 تا 10 سال آینده باید برای بین 5 تا 10 درصد سهم انرژی کشور را برای انرژی هسته ای در نظر گرفته و برنامه ریزی کنیم.منطق انرژی به ما می گوید این زمانبندی جواب امروز و سال بعد و چند سال آینده را نخواهد داد.»
وی افزود:«روس اتم که 4800 مگاوات برق هسته ای در ترکیه اجرایی کرده و فاز اول آن به بهره برداری رسیده است، بدون سرمای گذاری ترکیه این کار را انجام داده است. درواقع ترکیه به شرکت روس اتم اعلام کرده که این پروژه را به آنان واگذار و در مقابل به مدت 15 سال برق تولیدی نیروگاه را خریداری می کند. این یک سرمایه گذاری مفید و بلندمدت است. اما کدام کشور یا کشورها حاضر به چنین برنامه ریزی بلندمدتی داخل کشور ما خواهند بود؟ما نمی توانیم انتظار سرمایه گذاری سنگین در شرایط ناپایدار و نامشخص را داشته باشیم. در نهایت تاکید من بر این است که برای بهره برداری از صنعت برق هسته ای باید واقع بین و هوشیار باشیم و به برنامه ریزی های بلندمدت تکیه کنیم نه کوتاه مدت و بی ثمر.»
