خوفناک‌ترین تنگه ایران در لرستان؛ تنگه شیرز و زیبایی‌هایش در بهار
راهنماتو- ببینید فرسایش سنگ‌ها و کوه‌ها چه جلوه حیرت‌انگیزی به تنگه شیرز بخشیده است؛ فصل بهار که می‌رسد، طبیعت سبز مثل پارچه‌ای مخملی بر این صخره‌ها می‌افتد و زیبایی آن را دو چندان می‌کند. اما، تمام این زیبایی با خوفی عجیب همراه است چراکه عظمت طبیعت و ترس از ارتفاع گریبانمان را می‌گیرد.
به گزارش راهنماتو، با نگاه به دره شیرز انگار به میلیون‌ها سال پیش بازمی‌گردیم و به عصر حجر سفر می‌کنیم. به دورانی که زلزله و بادهای فراوان دست از سر لرستان برنمی‌داشت و انسان‌هایی که تازه یکجانشین شده بودند به تنگه‌ای پناه آورده بودند که امروزه آن را با نام تنگه شیرز می‌شناسیم. حالا هنوز رد پای انسان‌هایی که زندگی غارنشینی را تجربه می‌کردند در محوطه‌های باستانی اطراف تنگه شیرز همچنان پابرجاست.
اما، این تنها بعد باستانی و تاریخی تنگه شیرز است؛ این دره خوفناک در هر فصل چهره‌ای جدید از خود نشان می‌دهد و مطابق با فصل، رنگ تازه‌ای به خود می‌گیرد و زیباترین جلوه آن زمانی است که فصل بهار بار و بندیلش را بر صخره‌های طبقه طبقه شکل آن می‌گسترد.
وقتی از نقطه‌ای به تنگه شیرز نگاه کنیم همان لحظه خوفی عظیم وجودمان را می‌گیرد و اگر در دل آن دره باشیم با نگاه کردن به بالا و دیدن عظمت صخره‌های آن دلمان یکهو می‌ریزد!
رودها، آبشار و درخت‌های اطراف این دره نیز در فصل بهار زیباتر و زنده‌تر از باقی فصول هستند، صخره‌ها ایستاده‌اند اما انگار حرکتی درونی در آن‌ها جاری است. حرکتی که با مرور تاریخ باستانی آن در ذهن می‌پروریم! یعنی در آن دوران‌های دور، در عصر حجر یا کمی نزدیک‌تر و در دوران باستان این تنگه چه چهره‌ای داشته است! ای کاش انسان‌های نخستین هم همچون ما دوربین عکاسی داشتند! ای کاش آن هنرمندان غارنشین که بر دیوارهای غار نقاشی می‌کردند، منظره‌نگاری می‌دانستند! در این صورت شاید اطلاعات بیشتری از آن داشتیم.
اما، اگرچه در آن دوران انسان هنوز به معنای مدرن امروزی هنرمند نبود، اما طبیعت از دیرباز تا کنون هنرمندی خود را به حد اعلی رسانده است. در این تنگه ستونی 80 متری با قطر 10 متر وجود دارد که انگار آن را یک معمار خلاق ساخته، اما ماجرا از این قرار است که به مرور زمان باد چنین طرحی از طبیعت ساخته است.
به هر رو این تمام ماجرا نیست. در این مطلب از راهنمای سیر و سفر با نگاهی عمیق به تنگه شیرز برای سفر به آن آماده‌تر می‌شویم. فقط فراموش نکنید که تنگه شیرز به خودی خود و باز هم به دست طبیعت در معرض فرسایش و آسیب است (آسیب نسبت به آن بهشتی که اکنون می‌بینیم!) بنابراین اگر شما به تنگه شیرز سفر کردید سعی کنید کمترین دخالتی در آسیب رسیدن به آن نداشته باشید! این یک تابلوی ارزشمند است که اگر کلکسیونرها می‌توانستند آن را از ایران بخرند (یا حتی بدزدند) میلیون‌ها دلار به فروش می‌رسید!
تنگه شیرز کجاست؟
تنگه شیرز در استان لرستان، ۵۰ کیلومتری شمال شهر کوهدشت و در بخش زردلان، منطقه اولاد قبا واقع شده است. این تنگه به‌عنوان یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی کوهدشت، در جوار رودخانه سیمره و در مرز میان استان‌های لرستان و ایلام قرار دارد. طول تنگه شیرز حدود پنج کیلومتر است و دیواره‌های صخره‌ای آن ارتفاعی بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر دارند.
مسیر دسترسی به تنگه از طریق روستای «گدارگه» آغاز می‌شود و با عبور از مسیرهای باریک و صخره‌ای، گردشگران به بخش‌های زیبایی چون «هفت رک»، «آبشار شیرز» و «غار پل خدا» می‌رسند. این تنگه با صخره‌های لایه‌ای، ستون سنگی منحصربه‌فرد ۸۰ متری موسوم به «مناره شیرز»، آبشارها، و محوطه‌های باستانی، از مهم‌ترین مقاصد طبیعت‌گردی و ژئوسایت‌های ملی ایران به شمار می‌رود.
چگونه به تنگه شیرز برویم؟
برای دسترسی به تنگه شیرز، ابتدا باید خود را به شهر کوهدشت در استان لرستان برسانید. از کوهدشت، مسیری حدود ۵۰ کیلومتر به سمت شمال و بخش زردلان پیش رو دارید که شما را به منطقه اولاد قبا می‌رساند. از این منطقه، مسیر جاده‌ای به روستای «گدارگه» ادامه دارد که نزدیک‌ترین روستا به ورودی تنگه شیرز است.
پس از رسیدن به روستا، بخشی از مسیر را باید پیاده‌روی کنید تا وارد تنگه شوید. مسیر پیاده‌روی، از دل صخره‌ها و کنار رودخانه سیمره می‌گذرد و نیازمند آمادگی بدنی متوسط است. برای راحتی بیشتر، استفاده از کفش مناسب کوهنوردی توصیه می‌شود. همچنین در صورت سفر گروهی یا بدون وسیله نقلیه شخصی، می‌توانید از تاکسی یا خودروهای بومی در کوهدشت برای رسیدن به ورودی تنگه استفاده کنید.
آدرس تنگه شیرز
تنگه شیرز در استان لرستان، ۵۰ کیلومتری شمال شهر کوهدشت، در بخش زردلان و منطقه اولاد قبا واقع شده است.
تاریخچه تنگه شیرز
تنگه شیرز یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین جاذبه‌های طبیعی ایران است که در دل رشته‌کوه زاگرس و در مجاورت رودخانه سیمره شکل گرفته است. این تنگه طی میلیون‌ها سال بر اثر فرسایش سنگ‌ها توسط آب، باد و سایر عوامل طبیعی پدید آمده و ساختار صخره‌ای لایه‌لایه و منحصربه‌فردی دارد که آن را به یک ژئوپارک طبیعی ارزشمند تبدیل کرده است.
آثار تاریخی به‌جا مانده از دوران غارنشینی و محوطه‌های باستانی کشف‌شده در این منطقه، نشان‌دهنده سکونت انسان‌ها در تنگه شیرز از دوران پیش‌ازتاریخ است. وجود ستون سنگی معروف به «مناره شیرز» و غار طبیعی «پل خدا» که هر دو در اثر فرسایش طبیعی به‌وجود آمده‌اند، بر قدمت و اهمیت زمین‌شناسی این تنگه می‌افزاید. تنگه شیرز به‌دلیل این ویژگی‌ها در فهرست آثار طبیعی و ملی ایران ثبت شده و ظرفیت تبدیل شدن به ژئوپارک جهانی یونسکو را دارد.
قصه نام‌گذاری تنگه شیرز
قصه نام‌گذاری تنگه شیرز، داستانی است در دل افسانه‌ها و روایت‌های محلی که نسل به نسل در میان روستاییان اطراف این تنگه شنیده شده است. بومیان این منطقه می‌گویند نام «شیرز» واژه‌ای محلی است که معنای دقیق و مشخصی ندارد، اما سال‌هاست با همین نام شناخته می‌شود. برخی افسانه‌ها این نام را برگرفته از «شیر» و «زر» می‌دانند، به این معنا که تنگه جایی بوده سرشار از زیبایی و ارزش همچون طلا و پرهیبت همچون شیر.
دیگر روایت‌ها می‌گویند نام‌گذاری تنگه شیرز به شباهت اشکال صخره‌ای آن به صورت شیر یا دیگر حیوانات برمی‌گردد که در دل دیواره‌ها پنهان‌اند. عده‌ای هم باور دارند این نام نشانی از پادشاهان یا قهرمانان کهن منطقه است. هرچند هیچ‌یک از این روایت‌ها سند و مدرک تاریخی ندارد، اما همه آن‌ها بر یک نکته مشترکند: نام «شیرز» آوا و آهنگی دلنشین و بومی دارد که با گذر زمان و تفاوت لهجه‌ها همین‌گونه بر زبان‌ها مانده است، بی‌آنکه ریشه دقیقش روشن باشد.
جاذبه‌های دیدنی تنگه شیرز
تنگه شیرز به خودی خود با دیواره‌های رسوبی لایه‌لایه که ارتفاع آن‌ها از ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر متغیر است، جلوه‌ای شگفت‌انگیز از فرآیندهای فرسایش طبیعی در طی میلیون‌ها سال به نمایش می‌گذارد و به تنهایی جاذبه‌ای طبیعی برای گردشی بهارانه است. بنابراین این ویژگی‌های زمین‌شناسی، تنگه شیرز را به یکی از مهم‌ترین ژئوپارک‌ها و آثار طبیعی کشور تبدیل کرده است.
از جمله جاذبه‌های برجسته در تنگه شیرز، آبشار شیرز است که در دل این دره قرار دارد. این آبشار بزرگ و باشکوه در کنار صخره‌های بلند، یک چشم‌انداز فوق‌العاده را ایجاد می‌کند. علاوه بر آن، در تنگه شیرز آبشارهای کوچک دیگری نیز وجود دارند که زیبایی خاصی به این منطقه می‌بخشند. یکی از این آبشارها به نام «آبشار پرندگان» شناخته می‌شود. نام این آبشار به دلیل حضور پرندگانی است که در حفره‌های دیواره‌ها لانه می‌کنند و مناظر جذابی را برای علاقه‌مندان به طبیعت ایجاد می‌کنند.
در انتهای تنگه، غار «پل خدا» با طول ۱۵۰ متر قرار دارد. این غار به دلیل نبود نور خورشید در داخل آن، آب بسیار سردی دارد و بازدید از آن تجربه‌ای خاص و هیجان‌انگیز را برای گردشگران به ارمغان می‌آورد. علاوه بر غار، مناره سنگی در این تنگه قرار دارد که به‌واسطه فرسایش‌های طبیعی به شکلی عمودی و استوانه‌ای با ارتفاع ۸۰ متر و قطر ۱۰ متر درآمده است. این ستون سنگی که به عنوان «مناره شیرز» شناخته می‌شود، یکی از ویژگی‌های منحصر به‌فرد طبیعی این منطقه است.
پوشش گیاهی تنگه شیرز به‌طور عمده شامل درختان بلوط، چنار و برخی درختان میوه وحشی مانند انگور، انجیر و آلو است که با توجه به آبیاری رودخانه سیمره، زیبایی منطقه را دوچندان کرده‌اند. رودخانه‌ای که در دل این تنگه جریان دارد، به‌ویژه در فصل‌های بهار و تابستان، حجم آب زیادی دارد و طبیعت سرسبزی به تنگه می‌بخشد.
بهترین زمان سفر به تنگه شیرز
بهترین زمان سفر به تنگه شیرز فصل بهار است. در این فصل، هوای تنگه خنک و دلپذیر است و بارش‌های بهاری، طبیعت منطقه را سرسبز و چشم‌نواز می‌کند. با آغاز بهار، حجم آب رودخانه تنگه شیرز افزایش می‌یابد و مناظر زیبایی از جریان آب و صخره‌های لایه‌لایه شکل می‌گیرد. در بهار، مسیرهای دسترسی به تنگه نیز شرایط بهتری دارند و خطراتی مانند لغزندگی و سیلاب که در پاییز و زمستان وجود دارد، کمتر است. بنابراین اگر به‌دنبال بهترین زمان برای بازدید از این دره تماشایی هستید، فصل بهار با آب‌وهوای معتدل و طبیعت سرسبزش، مناسب‌ترین انتخاب خواهد بود.
آیا اقامت در تنگه شیرز ممکن است؟
اقامت در تنگه شیرز امکان‌پذیر است، اما تنها به‌صورت کمپینگ در دل طبیعت بکر و بدون هیچ‌گونه امکانات رفاهی؛ بنابراین این نوع اقامت بیشتر مناسب طبیعت‌گردان و کوهنوردان حرفه‌ای است، در حالی‌که سایر گردشگران می‌توانند با استفاده از خانه‌های روستایی یا هتل‌ها و مسافرخانه‌های کوهدشت و کرمانشاه، بازدیدی یک‌روزه از این تنگه داشته باشند.
