دروازه جهنم در ترکمنستان ؛ رازهایی از دوران اتحاد جماهیر شوروی + ویدئو
دهانه‌ای عظیم و شعله‌ور در دل صحرای قره‌قوم ترکمنستان، که به نام “دروازه جهنم” شناخته می‌شود، همچنان پس از دهه‌ها گاز متان مشتعل از خود خارج می‌کند. این پدیده نادر و اسرارآمیز، امروزه به یکی از جاذبه‌های گردشگری عجیب منطقه بدل شده است، اما تاریخچه شکل‌گیری آن پر از ابهام و روایت‌های متناقض است.
بر اساس روایت‌های عمومی، این دهانه در سال 1971 در نتیجه حفاری زمین‌شناسان شوروی شکل گرفته و بلافاصله نیز برای جلوگیری از انتشار گاز، شعله‌ور شده است. با این حال، زمین‌شناسان محلی ترکمن می‌گویند شکل‌گیری دهانه به اواخر دهه ۱۹۶۰ بازمی‌گردد و تا اوایل دهه ۱۹۸۰ نیز هنوز مشتعل نشده بود.
جرج کرونیس، کاوشگر نشنال جیوگرافیک، در سال 2013 برای مطالعه دینامیک درون دهانه، سفری تحقیقاتی به این منطقه آغاز کرد. او می‌گوید کسب اطلاعات مستند در این خصوص دشوار بوده و اسناد رسمی یا گزارش‌های دولتی در این زمینه در دسترس نیستند.
عدم شفافیت درباره این دهانه، بازتابی از سبک کاری دوران اتحاد جماهیر شوروی محسوب می‌شود؛ دوره‌ای که در آن تنها موفقیت‌ها گزارش می‌شدند و شکست‌ها اغلب پنهان می‌ماندند. منابع طبیعی، به ویژه گاز و نفت، از موضوعات استراتژیک و محرمانه به شمار می‌رفتند و بسیاری از اسناد مربوط به تاریخچه انرژی همچنان طبقه‌بندی‌شده باقی مانده‌اند.
گرچه نظریه‌هایی درباره دلیل اشتعال این دهانه وجود دارد، از جمله احتمال استفاده از تکنیک «شعله‌ور کردن» برای سوزاندن گازهای اضافی، اما روایت‌های قطعی در این‌باره موجود نیست. متان، اگر کنترل‌نشده در جو رها شود، بسیار خطرناک‌تر از دی‌اکسید کربن محسوب می‌شود و می‌تواند منجر به انفجارهای شدید شود.
با وجود خطرات زیست‌محیطی، کشورهای بسیاری از جمله ترکمنستان، ایران، عراق و آمریکا هنوز مقادیر زیادی از گازهای همراه را می‌سوزانند. ترکمنستان ابتدا طرح‌هایی برای خاموش‌سازی این شعله مطرح کرد، اما بعدها با تغییر رویکرد، از این دهانه به عنوان یک جاذبه توریستی بهره‌برداری کرد. با وجود اینکه این کشور سالانه تنها حدود شش هزار گردشگر دارد، اما “دروازه جهنم” برای ماجراجویانی مانند جرج کرونیس بسیار جذاب است.
کرونیس که با تجهیزات مخصوص به کف این دهانه رفت، تجربه خود را چنین توصیف می‌کند: «احساس می‌کردم یک فضانوردم؛ در احاطه کولوسئومی از آتش. این احتمالا نزدیک‌ترین فاصله‌ای است که انسان می‌تواند با جهانی دیگر بر روی زمین تجربه کند.»
این دهانه همچنان شعله‌ور باقی مانده است و رازهای بسیاری از گذشته در دل خود دارد؛ یادگاری از عصر شوروی و نمونه‌ای بارز از چالش‌های محیط زیستی قرن حاضر.
