دست بالای بانک مرکزی در رمزارز
روز گذشته مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در نامه‌ای خطاب به محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک‌مرکزی تاکید کرد: «بانک مرکزی، متولی انحصاری ساماندهی بازار رمزارز است.»
به گزارش دنیای اقتصاد، در متن نامه رئیس‌جمهور به رئیس کل بانک‌مرکزی آمده است: «به استناد اجزای ۱۳ و ۱۴ بند الف و تبصره۱ ماده۴ و مفاد مقرر در ماده۵۹ قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، مصوب ۳۰خرداد۱۴۰۲ مجلس شورای اسلامی، بانک مرکزی، متولی انحصاری ساماندهی بازار رمزپول (رمزارز) و تعیین موارد مجاز نگهداری و مبادله آن و همچنین تنها مرجع مجوزدهی، تنظیم‌گری، نظارت و ابلاغ دستورالعمل مورد نیاز این حوزه – اعم از رمزپول (رمزارز)های جهان‌روا و پایه‌ثابت – بوده، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی فعال و کسب‌وکار‌های عرصه رمزپول (رمزارز)ها، اشخاص تحت نظارت بانک مرکزی محسوب می‌شوند و تاسیس و فعالیت آنها منوط به اخذ مجوز از این بانک است. همچنین بانک مرکزی به تمام داده‌ها و آمار و اطلاعات و اسناد نهاد‌های فعال در عرصه رمزپول (رمزارز)ها دسترسی مستقیم و دست اول خواهد داشت.»
چرا فعالیت صرافی‌های رمزارز محدود شد؟
این نامه در حالی از سوی رئیس‌جمهور نوشته شده است که اوایل دی‌ماه سال جاری و در زمان تشدید نوسانات نرخ ارز، درگاه‌های واریز ریالی صرافی‌های رمزارز برای مدتی بسته شد. البته دلیل این اتفاق در آن زمان مقابله با پول‌شویی و عملیات سفته‌بازی در بازار تتر عنوان شد. این تصمیم انتقادات زیادی را به دنبال داشت و حتی فعالان این حوزه ضمن انتقاد به این تصمیم اعلام کردند انتظار دارند داده‌های شفاف دریافت کنند تا بتوانند آن را به کاربران این حوزه ارائه دهند؛ چراکه این حوزه نقش مهمی در اقتصاد دارد، مالیات می‌دهد و به رشد اقتصادی کمک می‌کند. همچنین در شرایط محدودیت تحریمی بستر مبادلات تجاری کشور را فراهم می‌کند و نیازمند تعامل بیشتر با نهاد‌های تنظیم‌گر هستند.
هرچند هنوز مسدودی درگاه‌های واریز ریالی صرافی‌های رمزارز برداشته نشده است، اما برخی صرافی‌ها با استفاده از واریز شناسه‌دار به فعالیت خود ادامه می‌دهند. البته این روش محدودیت‌هایی مانند سقف واریز و طولانی‌تر بودن فرآیند واریز دارند.
علاوه بر این در این مدت بخشی از معاملات ارز دیجیتال در بازار سیاه و بستر‌های غیرقانونی صورت گرفت که این موضوع در صورت تشدید یا تداوم محدودیت‌های اعمال‌شده می‌تواند ادامه یابد و خود ریسک‌های جدی را برای فعالان این حوزه به دنبال خواهد داشت.
۲پیامد دستور جدید رئیس‌جمهور
تاکید بر دسترسی مستقیم و دست اول بانک‌مرکزی بر اطلاعات و اسناد این حوزه در نامه رئیس‌جمهور به این معنی است که تمامی صرافی‌های رمزارزی باید اطلاعات خود را به‌طور کامل در اختیار سیاستگذار پولی قرار دهند.
اما این مساله چه پیامد‌هایی دارد؟ می‌توان از دو منظر به این موضوع نگاه کرد. از یک‌سو با افزایش نظارت در این حوزه، چارچوب‌های سیاستگذاری مشخص‌تر شده و شاید اعتماد و اطمینان عموم مردم برای سرمایه‌گذاری در رمزارز‌ها و معاملات در بستر صرافی‌ها افزایش یابد.
اما در مقابل ممکن است صرافی‌های رمرزارزی و فعالان این حوزه تمایل چندانی به ارائه اطلاعات خود و فعالیت تحت نظارت بانک‌مرکزی نداشته باشند. یکی از دلایل این موضوع می‌تواند ترس از مداخلات دستوری بانک‌مرکزی در حوزه رمزارز‌ها باشد. خصوصا که تجربه اقداماتی از این دست از سوی سیاستگذار در اقتصاد ایران سابقه طولانی دارد. برای مثال این احتمال وجود دارد که در شرایط نوسانات ارزی بانک‌مرکزی این اختیار را داشته باشد که فعالیت این صرافی‌ها را مسدود کند. این موضوع علاوه بر افزایش نااطمینانی می‌تواند بر انتقال این معاملات در بازار سیاه، فعالیت‌های سوداگرانه و بروز ریسک‌های بیشتر بینجامد.
چه کسی باید متولی رمزارز‌ها باشد؟
نکته مهم دیگری که باید به آن توجه کرد این است که در سایر کشور‌ها نیز هنوز نگاه واحدی درباره سیاست جامعی که باید در حوزه رمزارز‌ها صورت بگیرد به وجود نیامده است. برای مثال هفته گذشته جروم پاول، رئیس فدرال‌رزرو در نشست خبری خود تاکید کرد این نهاد بر اساس قانون آن مجاز به مالکیت بیت‌کوین نیست و هیچ برنامه‌ای برای جست‌وجوی تغییرات نظارتی ندارد و چنین مسائلی را به کنگره واگذار می‌کند. با وجود این، این احتمال وجود دارد که با اجرایی شدن این تصمیم جدید مبنی بر دست بالای بانک‌مرکزی در حوزه رمزارز، بستر فعالیت برای صرافی‌های معتبر فراهم شده و از این طریق علاقه‌مندان و فعالان حوزه رمزبتوانند با اطمینان خاطر بیشتری معاملات خود را انجام دهند. البته این موضوع مستلزم عدم دخالت غیرضروری و اقدامات دستوری و همچنین اکتفای سیاستگذار به نقش تسهیل‌گرانه و نظارتی خود است.
