دیپ‌سیک چینی چطور می‌تواند جهان را متحول کند؟
از لنین نقل است که گفته «گاهی در چند دهه اتفاقی رخ نمی‌دهد اما گاهی در چند هفته اتفاقاتی رخ می‌دهد که برای شکل‌گیری به چند دهه زمان نیاز دارد». به نظر می‌رسد که انتشار نسخه چینی هوش مصنوعی به نام دیپ‌سیک در زمره همین رخدادها است.
به گزارش هم میهن، از زمانی که چت‌جی‌پی‌تی به‌عنوان نخستین نسخه هوش مصنوعی منتشر شد، بسیاری از شرکت‌ها به دنبال توسعه نسخه هوش مصنوعی مخصوص به خود رفتند اما دیپ‌سیک چینی در این مسابقه با قدرت به پیروزی رسید. آنچه که نسخه چینی هوش مصنوعی را متفاوت می‌کند این است که این نسخه با هزینه بسیار کم ۶ میلیون دلاری و صرف زمان بسیار کمتری توسعه یافته و منتشر شده است.
انتشار این نرم‌افزار هوش‌مصنوعی بازارهای سهام آمریکا را با سقوط آزاد مواجه کرد. هرچند پس از گذشت چند روز بازارهای سهام خود را بازسازی کردند اما صرف انتشار این نرم‌افزار چینی، واجد مؤلفه‌هایی است که باید به آن توجه داشت:
شکست تحریم نیمه‌رساناهای تولید چین
در اواخر سال ۲۰۱۷، زمانی که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا بود، واشنگتن تحریم‌های سختی را بر صادرات نیمه‌رساناها به چین اعمال کرد. این تحریم‌ها نه‌تنها صادرات نیمه‌رساناهای پیشرفته به مقصد چین را منع می‌کردند بلکه فروش تجهیزات تولید این کالاهای استراتژیک به چین را ممنوع می‌کردند تا چین نتواند در تولید و توسعه نیمه‌رساناها خودکفا شود و در نتیجه همیشه به آمریکا وابسته بماند.
از آن زمان هشت سال می‌گذرد و در این مدت شرکت‌های چینی نه‌تنها تلاش برای خودکفا شدن را چند برابر کرده‌اند بلکه از قدرت محدود کامپیوترهای خود به شکل باصرفه‌تری نسبت به رقبای آمریکایی خود استفاده کرده‌اند تا به نتایج بهتری دست یابند و یکی از این نتایج توسعه نرم‌افزار دیپ‌سیک بوده است. اگرچه نسخه اصلی دیپ‌سیک توسط کارت گرافیک آمریکایی ان‌ویدیا H۸۰۰ آموزش دیده است، اما این احتمال وجود دارد که نسخه‌های بعدی دیپ‌سیک بتوانند از کارت‌های گرافیکی تولید چین نظیر کارت گرافیک هوآووی مدل Ascend ۹۱۰C استفاده کنند.
ارزش غول‌های فناوری آمریکا باید بازبینی شود
تا اواخر سال گذشته، اینطور تصور می‌شد که هر کمپانی که بخواهد نسخه‌ای از هوش مصنوعی را توسعه دهد به میلیون‌ها دلار سرمایه و سخت‌افزارهای بسیار پیچیده و ده‌ها میلیون ساعت کار کارت گرافیکی نیاز دارد. معنای این تصور این بود که تنها کمپانی‌های های‌تک بسیار ثروتمند نظیر گوگل، متا، مایکروسافت و برخی دیگر توانایی انجام چنین کاری را دارند.
در نتیجه سود حاصل از ارائه خدمات هوش مصنوعی تنها در دستان چند کمپانی بزرگ چند تریلیون دلاری قرار می‌گرفت اما انتشار دیپ‌سیک این تصور رایج را دود کرد و به هوا فرستاد. انتشار دیپ‌سیک نشان داد که یک استارتاپ با سرمایه کمتر از ده میلیون دلار می‌تواند یک نسخه هوش‌مصنوعی را توسعه داده و آموزش دهد و برای توسعه این نرم‌افزار از سخت‌افزارهای قدیمی استفاده کند. در نتیجه کمپانی‌های کوچک‌تر هم می‌توانند وارد این کسب و کار شوند. در نتیجه این تحولات، همه آن سودی که زمانی تصور می‌شد قرار است در اختیار کمپانی‌های بزرگ باشد، حالا باید دوباره مورد ارزیابی قرار بگیرد.
جنوب جهانی هم حالا دستی بر آتش دارد
مهمترین تاثیر انتشار دیپ‌سیک صرفاً محدود به چالش‌های روابط بین آمریکا و چین نمی‌شود بلکه به باقی جهان و به خصوص کشورهای جنوب جهانی مربوط می‌شود. حالا که همه کشورها به بهترین نسخه هوش‌مصنوعی دسترسی دارند که با کمترین نیازهای سخت‌افزاری کار می‌کند، موانع مالی و سخت‌افزاری که موجب می‌شد کشورهای جنوب جهانی در عرصه هوش‌مصنوعی عقب بمانند، از میان برداشته شده است.
علاوه بر این، هیچ کشوری در جهان نمی‌تواند به واسطه تفاوت‌های ژئوپلیتیکی با بزرگ و کوچک بودن، جلوی دسترسی دیگر کشورها به تکنولوژی هوش مصنوعی را بگیرد. حالا دیگر مهمترین گردنه‌ای که استفاده از هوش مصنوعی باید از آن عبور کند، آموزش و بلندپروازی است. حتی شاید آموزش نیز دیگر اهمیت قبل را نداشته باشد چراکه کاربران دیپ‌سیک در همین چند روز ثابت کرده‌اند که توانسته‌اند با استفاده از این نرم‌افزار کدهای نرم‌افزاری بنویسند.
نسخه رایگان دیپ‌سیک، درهای ابتکار و خلاقیت را برای ۶ میلیارد جمعیت کشورهای جنوب جهانی باز خواهد کرد. البته دستاوردهای دیپ‌سیک در چارچوب رقابت تکنولوژیک میان آمریکا و چین، نقشی اساسی بازی خواهد کرد. فواید این نرم‌افزار هوش مصنوعی بسیار فراتر از کاهش تاثیرات منفی تحریم‌های نیمه‌رساناها بر چین است. این نرم‌افزار دو ویژگی مهم را به چین اعطا می‌کند:
افزایش فرصت‌های صادرات نیمه‌رساناها
دیپ‌سیک اجرای یک سامانه هوش‌مصنوعی مقیاس‌پذیر و با کارایی بالا را روی پلتفرم‌های سخت‌افزاری نسبتاً مقرون‌به‌صرفه اما با عملکرد محدود امکان‌پذیر کرد. در نتیجه، بازار موجود برای زیرساخت‌های هوش مصنوعی در مقیاس کوچک و دولتی با موارد استفاده هدفمند در بازارهای جنوب جهانی به شدت گسترش خواهد یافت.
چین به‌عنوان پیشروترین تولیدکننده نیمه‌رساناها در جهان، در موقعیت ایده‌آلی برای فروش تراشه‌های هوش مصنوعی نسبتاً ضعیف‌تر و زیرساخت‌های پشتیبان یا خدمات ابری آن‌ها به کشورهای در حال توسعه خودش را مطرح کرده است. این خدمات از سوی چین به کشورهایی ارائه می‌شود که تا پیش از این به دلیل‌عدم دسترسی به امکانات لازم قادر به توسعه نسخه مخصوص هوش مصنوعی خود نبوده‌اند.
اشتراک ایده در میان توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی
دیپ‌سیک یک نسخه لایه باز و رایگان است. به همین دلیل به سرعت می‌تواند به انتخاب مورد نظر بسیاری از توسعه‌دهندگان، محققان و مشتاقات فناوری در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه تبدیل شود. این مسئله باعث خواهد شد که این نرم‌افزار هوش‌مصنوعی به سرعت توسعه یافته و خود را با نیازهای متفاوت در کشورهای مختلف جهان، تطبیق دهد. به این ترتیب زمان زیادی نخواهد گذشت که نرم‌افزار به انتخاب نخست در جهان تبدیل شود و اگر اینگونه شود، دیگر حتی دولت‌های جهان نیز نمی‌توانند به راحتی دسترسی به این نرم‌افزار را مسدود کنند چراکه اگر دست به چنین کاری بزنند یک بلوای ژئوپلیتیکی به پا خواهد شد.
هرچند انتشار دیپ‌سیک فواید بسیاری برای چین دارد اما نباید از نظر دور داشت که این نرم‌افزار می‌تواند خطرهایی نیز برای چین به همراه داشته باشد. نخستین خطر برای چین این است که ایالات متحده با مشاهده بی‌اثر بودن کنترل صادرات نیمه‌رساناها، رژیم تحریم‌ها را بر این کالا بردارد. اگر این اتفاق رخ دهد، شرکت‌های چینی مجبور خواهند شد تا با فناوری‌های ایالات متحده که حالا دیگر به راحتی در دسترس است رقابت کنند و در نتیجه این شرکت‌ها به سرمایه‌های عظیمی در حوزه‌های تحقیق و توسعه و تولید نیاز خواهند داشت.
در نتیجه این نیازها، شرکت‌های چینی در زنجیره تامین در جایگاه پائین‌تری قرار خواهند گرفت. برخلاف تصور رایج، پایداری پیشرفت‌های تکنولوژیک چین، در فضای دشمنی با آمریکا بیشتر است تا فضای دوستی با آمریکا. احتمال دیگر این است که انتشار دیپ‌سیک فضایی شبیه به فضای جنگ سرد بین آمریکا و شوروی را درباره چین ایجاد کند و جامعه، نخبگان و ساختارهای مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آمریکا را وادار کند تا با استفاده از همه ابزارهای در دسترس‌شان در مقابل چین بایستند.
به طور خلاصه باید گفت که انتشار دیپ‌سیک انقلابی در زمینه هوش مصنوعی و ملاحظات ژئوپلیتیکی ایجاد کرده است. شکست تحریم نیمه‌رساناها در مختل کردن زنجیره خلاقیت و نوآوری صنایع چین، کاهش ارزش غول‌های فناوری آمریکا و دموکراتیزه شدن دسترسی به هوش مصنوعی در جنوب جهانی، تنها آغازی است بر تغییراتی که انتشار دیپ‌سیک ایجاد خواهد کرد. دیپ‌سیک که یک نرم‌افزار هوش‌مصنوعی لایه باز است میلیاردها نفر در سراسر جهان را قدرتمند خواهد کرد و خلاقیت را در عرصه جهانی افزایش خواهد داد و در این میان کسانی برنده هستند که بتوانند از قدرت هوش مصنوعی بیشترین استفاده را ببرند.
