چرا کودکان دروغ می‌گویند؟ طبیعی است یا نه؟
دروغ گفتن در کودکان، اگرچه در سال‌های ابتدایی زندگی بخشی از روند طبیعی رشد شناختی آن‌هاست، اما روانشناسان می‌گویند ترس از بداخلاقی و فشار والدین، یکی از اصلی‌ترین دلایل دروغ‌های کوچک و بزرگ کودکان است.
والدین از زمان تکلم کودک یعنی حدود ۲ سالگی به بعد شاهد رفتار دروغگویی در کودک خواهند بود؛ این درحالیست که کودکان زیر ۶ سال توانایی دروغ گفتن ندارند، چراکه کودکانِ زیر ۶ سال هنوز به لحاظ شناختی به مرحله مفهوم‌سازی نرسیده‌اند که توانایی تشخیص و کاربرد دروغ را داشته باشند، بلکه آنها تخیل‌گرایی و خیال‌پردازی می‌کنند، لذا دروغ گفتن در کودکان زیر ۶ سال ریشه در فرآیند رشد کودک دارد و طبیعی است.
به گفته روانشناسان حوزه کودک و نوجوان، به طور معمول از ۶ سالگی از میزان دروغگویی کودکان کاسته می‌شود، اما اگر بعد از این سن همچنان به دروغگویی ادامه دهند، در این زمان می‌توان نگران شد و باید موضوع موردبررسی قرار گیرد.
گاهی کودکان می‌خواهند جلب توجه کنند و راه آن را در دروغگویی می‌بینند و والدین باید با توجه نشان دادن بی‌قید و شرط در شرایط دیگر، این خصلت را در فرزندشان کمرنگ کنند. این درحالیست که تحت فشار قرار دادن کودک برای یادآوری موضوع و جزئیات آن نیز می‌تواند منجر به دروغگویی کودکان شود، زیرا مغز کودک در ارتباط با فشار ناگهانی برای یادآوری یک موضوع مقاومت ایجاد می‌کند وکودک برای فرار از فشار روانی موقعیت، ناخواسته دروغ می‌گوید.
دلایل دروغ گفتن کودکان
دروغ گفتن کودکان با انگیزه‌های مختلفی صورت می‌گیرد و دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. این موضوع می‌تواند به چند عامل مهم مرتبط باشد:
کودک شما کار اشتباهی انجام داده است و برای فرار از پذیرش مسئولیت آن کار به دروغ حرف‌هایی به شما می‌زند.
این اشتباه می‌تواند از کارهای خیلی ساده شروع شود و به کارهای خیلی بزرگ و پیچیده‌ای ختم شود.
گاهی اوقات دروغ گفتن کودکتان فقط به خاطر خوردن یک کلوچه باشد که شما به او گفتید نباید قبل از غذا آن را بخورد و گاهی اوقات هم این عادت بد تحت تاثیر دزدی، کتک زدن همسالان و اقدامات اشتباه دیگری است که می‌توانند برایش خطرساز شوند.
کودک شما قصد دارد برای رسیدن به برخی از مقاصدش شما را تحت تاثیر قرار دهد.
کودکتان خواسته‌ای دارد که شما با انجام آن مخالف هستید و از این رو سعی می‌کند با امتحان کردن روش دیگری که کاملا خلاف واقعیت است به خواسته‌اش دست پیدا کند. به عنوان مثال دوست ندارد به مدرسه برود و این موضوع را با شما در میان می‌گذارد اما تحت تاثیر مخالفت شدید شما ترجیح می‌دهد، وانمود کند که مریض است و حال مساعدی برای مدرسه رفتن ندارد.
کودکتان دوست دارد خودش را جای شخص دیگری که در ذهنش وجود دارد معرفی کند.
در دنیای کودکتان افرادی وجود دارند که بسیار محبوب او بوده و مورد تاییدش هستند. این افراد و شخصیت‌ها گاهی اوقات واقعی و گاهی اوقات هم در عالم خیال وی بوده و برآمده از برنامه کودک‌ها و بازی‌های کامپیوتری است که انجام می‌دهد.
محبوبیت آن افراد در ذهن کودک شما موجب می‌شود بخواهند شبیه آنها رفتار کرده و صحبت کنند و از این رو به دورغگویی روی می‌آورند.
محیطی که شخصیت کودک در داخل آن شکل می‌گیرد.
کودک شما در محیطی در حال بزرگ شدن است که مدام از اطرافیانش رفتارهایشان را یاد می‌گیرد.
اینکه کودک شما از بزرگترها در موقعیت‌های مختلف دروغ می‌شنود و به خوبی بر این موضوع واقف شده که دیگران چه قدر راحت تحت تاثیر این دروغگویی کارشان را پیش می‌برند، موجب می‌شود او هم دروغ بگوید.
کودکی که تمایل به تایید شدن از جانب دیگران دارد.
کودک شما مدام از جانب پدر و مادر و دوستانش به خاطر برخی از ویژگی‌ها نقدشده و سرزنش می‌شود. از این رو سعی می‌کند با دروغگویی آن بخش‌هایی از زندگی‌اش را که چندان مورد علاقه‌اش نیست تغییر دهد. مثلا به دوستانش در مورد موقعیت شغلی پدرش و سطح زندگی‌اش دروغ می‌گوید.
چه کنیم تا کودکان دروغ نگویند؟
در ابتدا عوامل سرزنشی و تهدید و فشار روانی را از محیط خانه بزداییم و از دریچه همدلی به معنای خود را به جای کودک گذاشتن به اشتباهات کودک بنگریم و در مرحله بعد باید به کودک احساس امنیت بدهیم که اگر واقعیت را بگوید و تلخ و بد باشد باز هم ما تحت هر شرایطی او را دوست خواهیم داشت و نتایج آزار دهنده‌ای را در لحظه برایش رقم نمی‌زنیم بلکه به او فرصت برای تجزیه و تحلیل موقعیت و پی بردن به اشتباهش از شیوه درست را خواهیم داد.
روان شناسان کودک دلیل عمده دروغگویی کودکان را ترس دانسته و معتقدند که ترس به خاطر بداخلاقی والدین علت عمده دروغ گویی کودکان بوده و این در حالیست که حتی در بزرگسالی و روابط بین همسران نیز در بسیاری از موارد به علت ترس از گفتن واقعیت، افراد به یکدیگر دروغ می‌گویند.
گاهی کودک شما حرف‌هایی در مورد اطرافیان یا خودش می‌زند که ساخته و پرداخته ذهن اوست و با واقعیت، تفاوت دارد. در این حالت شما می‌پرسید چگونه با کودک دروغگو برخورد کنیم؟.
نگرانی دروغگویی‌های کودک خود نباشید. همه کودکان گاهی اوقات دروغ می‌گویند. وظیفه شما این است که ارزش صداقت را به آنها یاد دهید، رفتار با کودکی که دروغ می‌گوید را بدانید و علت دروغگویی کودکان خود را شناسایی کنید.
روند سنی دروغگویی بین کودکان
دروغگویی کودکان در سنین مختلف متفاوت است؛ کودک شما از ۲ الی ۳ سالگی شروع به دروغ گفتن می‌کند و از آنجایی که این اقدام به ذهن پیچیده و خلاقی نیاز دارد، با افزایش سن، میزان و نحوه دروغگویی کودک بیشتر هم می‌شود. از این رو بسته به مراحل مختلف رشد کودکتان، روش‌های مختلفی برای مقابله با دروغگویی آنها وجود دارد.
در سنین ۲ الی ۳ سالگی دروغ‌های کودکان حول یک محور می‌چرخد و آن انکار کردن کارهایی است که نباید انجامشان می‌داده است. مثلا اینکه کودک نوپای شما به دروغ می‌گوید، شکلات نخورده، حتی اگر دست و دهانش شکلاتی باشد.
آنچه که در دروغگویی این سن کودکان اهمیت دارد این است که کودک شما توانایی فریب دادن دیگران با حرف‌هایش را ندارد. در اصل دروغ گفتن آنها مبتنی بر نوعی خیال بافی کاملا ساده‌ای است که فهمیدن و درک آن چندان دشوار نیست. آنها اگر کلوچه‌ای را خورده و بدانند که این رفتارشان شما را عصبانی می‌کند، تصمیم می‌گیرند بگویند نخورده‌اند تا به شما این حس را منتقل کنند که کار اشتباهی نکرده‌اند.
دروغگویی کودکان در سنین پیش دبستانی
کودک زمانی که وارد پیش‌دبستانی می‌شود، درک بهتری از دیگران، محیط، خانواده و توانایی‌های خودش پیدا کرده است و این به معنای آن است که می‌تواند دروغ‌های مفصل‌تری بگوید و برای آنکه حرف‌هایش باور شود، رنگ و لعاب بیشتری به آنها می‌دهد. در این سن بر خلاف دوره قبلی کودک مفهوم درست و غلط را به خوبی درک کرده با این حال همچنان سعی می‌کند برای جلب توجه و راضی کردن والدین حرف‌ها و دروغ‌هایی را به زبان آورد که هیچ نشانی در عالم واقعیت ندارد.
دوران دبستان و راهنمایی
در سنین دبستان و راهنمایی حافظه اجرایی و مهارت‌های شناختی کودکان به قدری پیچیده‌تر می‌شود که می‌توانند به راحتی با دروغ‌هایشان شما را فریب داده و به گونه‌ای رفتار کنند که گویی واقعا واقعیت را می‌گویند. در این سن مهم‌ترین و شایع‌ترین عامل دروغگویی کودک این است که از به دردسر افتادن در موضوعی که کار اشتباهی در آن انجام داده است، جلوگیری کند.
