چه کسی اهواز را ساخت؟
راهنماتو- اهواز، شهری که تاریخش در رگ‌های کارون جاری است، از دیرباز تا امروز با افسانه‌ها و واقعیت‌های تاریخی در هم تنیده شده است. این شهر که اکنون مرکز استان خوزستان است، روایت‌های گوناگونی درباره‌ی چگونگی پیدایش خود دارد. برخی از این روایت‌ها رنگ و بوی اسطوره دارند، در حالی که برخی دیگر به اسناد تاریخی و پژوهش‌های باستان‌شناسی تکیه می‌کنند.
به گزارش راهنماتو، در این مطلب از وبسایت راهنماتو قصد داریم تا شما را با افسانه ها و داستان های تاریخی جذابی آشنا سازیم که به ما می گویند شهر اهواز چه زمانی و توسط چه کسی ساخته شد. افسانه ها و داستان هایی که شاید برخی از آنها را هرگز نشنیده باشید، پس با ما همراه شوید.
افسانه‌های کهن درباره‌ی اهواز
در دل اسطوره‌های ایرانی، شهری در کنار رود کارون وجود دارد که گویی خود رود آن را زاده است. برخی باور دارند که اهواز به دست “هوزیان” که قوم باستانی ساکن این ناحیه بودند، ساخته شد و نام خود را نیز از آنها به ارث برده است. گفته می‌شود که هوزیان، نیاکان اولیه‌ی این سرزمین، تمدنی پویا در کنار این رود بنا نهادند و این منطقه را به نقطه‌ی تجاری و بازرگانی پررونقی تبدیل کردند.
برخی روایت‌ها نیز اهواز را به دوران کهن‌تری نسبت می‌دهند. داستانی قدیمی از شهری گمشده به نام “آگنی” سخن می‌گوید که گفته می‌شود در کنار رودهای خوزستان قرار داشته است. برخی محققان معتقدند که این شهر می‌تواند نطفه‌ی اولیه‌ی اهواز امروزی باشد، اما این نظریه هنوز تأیید قطعی نشده است.
در برخی افسانه‌های محلی، آمده است که شهری به نام “اوه ز” که بعدها به “اهواز” تغییر نام داد، توسط شاهزاده‌ای از خاندان جمشید بنا شده است. او پس از شکست در نبردی، همراه با یارانش به این منطقه گریخت و شهری در کنار رود کارون بنا کرد که بعدها به مرکز تجاری تبدیل شد. در برخی دیگر از روایت‌ها، اهواز شهری است که توسط دیوان و جادوگران ساخته شد و کارون در حقیقت رود سحرآمیزی بود که با قدرت جادویی آنها جریان گرفت.
نخستین نشانه‌های تاریخی اهواز
بر پایه‌ی منابع تاریخی، تاریخچه‌ی مستند اهواز به دوران ایلامیان بازمی‌گردد. در آن زمان، این ناحیه بخشی از قلمرو وسیع ایلامیان بود که تمدنی درخشان در جنوب غربی ایران بنا کردند. آثار و کتیبه‌های باقی‌مانده از این دوره نشان می‌دهد که خوزستان یکی از مراکز قدرت این تمدن بوده است و اهواز نیز در قلب این منطقه قرار داشته است.
پس از ایلامیان، در دوران هخامنشیان، اهواز به عنوان یکی از مراکز تجاری مهم در مسیر ارتباطی بین بابل و تخت جمشید شناخته می‌شد. گفته می‌شود که داریوش بزرگ برای کنترل تجارت و ارتباطات این منطقه، جاده‌هایی را به سمت اهواز احداث کرد و کاروانسراهایی برای رفاه بازرگانان ساخت.
در دوره‌ی ساسانیان، اهواز با نام “هرمز اردشیر” بازسازی و توسعه یافت. گفته می‌شود که شاهپور اول، فرزند اردشیر بابکان، این شهر را بنا نهاد یا بازسازی کرد و آن را به یک مرکز تجاری و صنعتی تبدیل کرد. برخی منابع تاریخی می‌گویند که ساسانیان برای کنترل آب کارون و مدیریت حمل و نقل دریایی، سدهای بزرگی در این منطقه ساختند که بخشی از آنها هنوز هم بقایایی از خود به جا گذاشته است.
اهواز در دوران اسلامی
پس از فتح ایران توسط مسلمانان، اهواز به یکی از شهرهای مهم خلافت تبدیل شد. در این دوره، این شهر به دلیل نزدیکی به رود کارون و دسترسی به آب‌های خلیج فارس، رونق بیشتری یافت و به یکی از مراکز تجارت و کشاورزی مهم در منطقه تبدیل شد. برخی از مورخان عرب مانند طبری و ابن خردادبه از اهواز به عنوان شهری پررونق یاد کرده‌اند که دارای بازارهای بزرگ، آسیاب‌های آبی و پل‌های عظیم بر روی رود کارون بوده است.
در دوران عباسیان، اهواز به اوج شکوفایی خود رسید و بازارهای پررونق و کارگاه‌های صنعتی بسیاری در آن شکل گرفتند. برخی از مهم‌ترین تولیدات این شهر شامل منسوجات ظریف و پارچه‌هایی بود که حتی به سایر مناطق خاورمیانه صادر می‌شد. گفته می‌شود که برخی از کاروان‌های تجاری که از اهواز عبور می‌کردند، حتی به چین و هند نیز می‌رسیدند.
اما در اواخر دوران اسلامی، به دلیل حملات مغول و تیموریان، این شهر آسیب زیادی دید و بسیاری از زیرساخت‌های آن ویران شد. با این حال، در دوران صفویه و سپس در دوران قاجار، اهواز دوباره جان گرفت و نقش مهمی در تجارت داخلی و بین‌المللی ایفا کرد.
